010909 Regisseurin Saudi-Arabien

Suudi Arabistan'ın ilk kadın yönetmeni Hayfa El Mansur'un yönetmenlik kariyerine başlamasının biraz çetrefilli bir hikâyesi var. Eğitimli bir aileden gelen El Mansur'un şair olan babası, kızının iyi bir kariyer yapmasını arzuladığı için, onu Kahire'de bulunan Amerikan Üniversitesi'nin İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümüne yollar. Ancak El Mansur kısa bir süre sonra içindeki tutkunun sesini dinleyerek, film çekmeye başlar. Çektiği ilk belgesel filmin konusu da "Suudi kadınlar"dır.

El Mansur neden bu konuyu seçtiğini şöyle açıklıyor: "Bu benim kişisel olarak çok ilgilendiğim bir konu. Suudi kadınların iç dünyasını gözler önüne sermek, dışarıdan gelen biri için hiç de kolay değil. Örneğin bir televizyon kanalı, Suudi kültürü konusunda en ufak fikri olmayan bir yönetmeni yaşantımıza dışarıdan bakıp, filmini çeksin diye gönderiyor. Bu nedenle ben, içimizden çıkma bir bakış açısıyla Suudi kadınlar gerçeğini yansıtacak bir resim oluşturmak istedim."

Sıradan kadınlar mercek altında

"Gölgesiz Kadınlar" isimli bu belgeselde El Mansur, Suudi Arabistan'daki sıradan kadınları anlatıyor. Belgesel kadınların gündelik hayatta karşılaştıkları kısıtlamaları mercek altına alıyor: "Sıradan kadınlar çok zor bir hayat yaşıyor. Gerek evinde, gerekse başka yerde kimse onu dinlemiyor. Medya da normalde sadece ilk Suudi yönetmen veya ilk cerrah gibi başarı hikâyeleriyle ilgileniyor, okuma ve eğitim alma şansı olmayan kadınlarla değil. Ancak Suudi Arabistan'daki kadınların büyük bölümü bu son gruba dâhil... Ben onlara kendi adlarına konuşabilmeleri için bir şans vermek istedim."

Belgeselde tanınmış bir şeyhe de söz veriliyor. Şeyh, savunduğu değerlerin yavaş yavaş değiştiğinden bahsediyor. Bundan on yıl önce bir kadının baştan aşağı örtünmesi gerektiğini savunurken, şimdi sadece başını örtmesinin yeterli olduğunu ve kadınların da çalışabileceğini kabul ettiğini belirtiyor.

Değişimlere rağmen bazı yasaklar sürüyor

Bu tür değişimler, Suudi toplumunda yavaş da olsa gerçekleşen liberalleşmenin en belirgin dışavurumları. Giderek daha fazla kadın çalışıyor, hatta bazıları artık başörtüsü takmıyor. Ancak kadınlar hala araba kullanamıyor, tek başlarına taksiye binemiyor ya da seyahate çıkamıyor.

Hayfa El Mansur her ne kadar kariyeri nedeniyle Suudi Arabistan'ın güçlü kadınlarından biri olsa da, birçok başarıya imza atan belgeselini büyük zorluklarla tamamladığını belirtiyor: "Suudi Arabistan'da bir film kültürü yok ve insanlar filme çekilmekten korkuyorlar. Aktris yok. Filmi kendim çekmek ve montajını da yine kendim yapmak zorunda kaldım. Bir yönetmen olarak sürekli bir sürü erkekle çalışmam gerekiyor. Oyuncular, kameramanlar... Ve bu hiç de hoş karşılanmıyor. İstediğim her yere gitmeme izin verilmedi. Ancak ben de, her ne kadar şimdiye kadar sadece eğitimli kişileri kapsasa da, Suudi toplumunun değiştiğini düşünüyorum. Evet, zorluklar var. Ama hiçbiri aşılamayacak türden değil."

Samar Heinein / Çeviren: Banu Ertek

Editör: Meltem Karagöz