Rusya etki alanını yitiriyor mu?

Rusya, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana batı ülkeleri ile ortaklık politikası izliyor. Ancak eski Sovyet cumhuriyetleri üzerindeki etkisini kaybetmesi halinde bu politikanın değişmesi mümkün. Bağımsız Devletler Topluluğu içindeki eski Sovyet cumhuriyetlerinde birer birer iktidar değişimi yaşanıyor ve eski Sovyet bürokratlarının yerini batıdan gelen ya da batı yanlısı politikacılar alıyor.

Bağımsız Devletler Topluluğu, 1991 yılında kuruluşundan bu yana ciddi bir varlık gösteremedi. Ayrıca Asya’nın iki ülkesi Çin ve Hindistan, uluslararası politikada öne çıkmaya başladı. Rusya’nın, ABD ve AB’ye karşı bu iki ülke ile ilişkileri güçlendirmesi de söz konusu olabilir.

“Rusya kendine dönüyor”

Rusya uzmanları, halkın ekonomik sıkıntılar, hukuk devleti olamama, insan hakları ihlalleri ve baskılar yüzünden Kremlin’in de bir zamanlar “süper güç” olduğu dünya politikasındaki yerini kaybetmekten huzursuz olduğuna dikkat çekiyor. Rus halkı ve yönetim, marjinal kaldığını hissediyor. Rus siyasal bilimci ve gazeteci Alexej Puşkov bu algılamanın Rusya’da değişime yol açtığı görüşünde:

“Rusya kendine dönüyor, kendine yeterli olmaya çalışıyor. Alman basınında Rusya ile ilgili sürekli olumsuz haberler çıkıyor ve Moskova’da çoğu kişi, ‘ne yaparsak yapalım, bunlara yaranamayız, Avrupa ve Amerika için hep kötü adam olarak kalacağız’ görüşünde. Bu yüzden de Çin gibi davranmayı, ekonomiyi kalkındırıp, batıyı otorite olarak görmekten vazgeçmeyi tercih ediyor.”

"Topluluk sorunların üstesinden gelemedi"

Eski Sovyet cumhuriyetlerinin temsilcileri ise bu değişime iyi bakmıyor. Moskova’nın bağımsız komşularına karşı politikasını eleştiren Gürcistan Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyonundan Salome Samadaşvili, Moskova’da demokratik reformların sulandırıldığı ve Bağımsız Devletler Topluluğu’nun iflas ettiği görüşünde:

“Hoşumuza gitmeyebilir, ama Bağımsız Devletler Topluluğu’nun eski Sovyetler Birliği’nin yerini tutmadığını kabul etmek zorundayız. Topluluk, bölgesel sorunların, üyeler arasındaki anlaşmazlıkların üstesinden gelemedi. Sadece etki alanını genişletmek isteyen Rusya’nın aracı oldu.”

Rus uzmanların iddiası

Buna karşılık Rus uzmanlar, batının eski Sovyet cumhuriyetlerine fazla müdahale ettiği görüşünde. Örneğin, Ukrayna’daki “turuncu devrim”in ABD’nin mali desteği ile gerçekleştiğini ileri sürüyorlar. Avrupa Birliği’nin yeni komşularına yönelik politikasına da kuşku ile bakılıyor.

Bu değerlendirmeler karşısında Avrupalı uzmanların önerisi ise eski Sovyet cumhuriyetlerinin sonra hayal kırıklığına uğramamaları için büyük beklentileri dizginlemek, Rusya’ya da vakit tanımak. Rusya’da demokrasinin gelişmesinin vakit alacağını belirten uzmanlar, bu sürede Moskova’ya destek olmak gerektiğini de vurguluyor.