Polonya, Varşova Paktı'nın gizli dosyalarını açıyor
5 Ocak 2006
Doğu bloğunda 1989 yılında yaşanan değişimden sonra Varşova Paktı’nın birçok gizli planı ortaya çıkmıştı. Buna rağmen arşivlerin açılması ile hala cevaplanamayan soruların açıklığa kavuşacağı sanılıyor. Bu amaçla Polonya Dışişleri Bakanı Meller, geçmişte komünist liderlikle sıkı ilişki içinde olduğu bilinen 10 büyükelçiyi görevden çekerken, Savunma Bakanı da Varşova Paktı’nın gizli dosyalarını açma kararı aldı.
Polonya Savunma Bakanı Radoslaw Sikorski’ye göre ise arşivlerin açılması ile komünist parti rejiminin sonu kesinleşecek. Varşova Paktı’nın gizli arşivinin büyük bir kısmını Ulusal Arşiv’e teslim eden Sikorski, belgelerin yüzde 90’ında gizlilik zorunluluğunun kaldırıldığını belirtti. Polonya Savunma Bakanı, geri kalan yüzde 10’un da, ordu temsilcileri ve tarihçilerden oluşan bir komisyon tarafından gözden geçirileceğini açıkladı.
1445 dosya bulundu
Varşova Paktı ordu arşivinin çelik kasalarında 1445 dosya bulundu. Bunların içinde, dönemin sorumlularını zor durumda bırakacak emirler ve stratejik planların bulunduğu sanılıyor. Örneğin, 1979 yılında NATO’ya karşı planlanan nükleer saldırıda, Orta Avrupa ülkelerinin de imha olacağı biliniyordu.
Polonya’nın buna rağmen Varşova Paktı’nın planlarını buna rağmen nasıl kabul edebildi. Tarihçi Pawel Piotrowski, o dönemde Polonya hükümetinin bağımsız ve devletin hakimiyetine sahip olmadığını, diğer sosyalist ülkelerin hükümetleri gibi emirleri uyguladığını söylüyor.
Polonya, Moskova ile çatışabilir
Polonya, arşivi açmakla en azından Moskova ile çatışmayı göze almış oluyor. Varşova Paktı üyelerinin imzaladığı anlaşmaları çignemekle suçlanan Polonya Savunma Bakanı Radoslav Sikorksi ise eski sözleşmelerin geçerli olmadığı görüşünde, ayrıca belgeleri yabancı bir ülkeye değil, ulusal arşive teslim ettiklerini söylüyor.
Polonyalılar gizli belgelerde 13 Aralık 1981’de dönemin Devlet Başkanı Yaruzelski’nin, sıkıyönetim ilan etmesi ve Dayanışma Sendikası’nı yasaklamasına gerekçe gösterdiği Varşova Paktı’nın müdahalesinin doğru olup olmadığına dair belgeler bulmayı umuyor.