NATO yeniden yapılanıyor

2003 Ağustosundan bu yana NATO komutasında olan Afganistan’daki Uluslararası Destek Gücü (ISAF), paktın en geniş kapsamlı misyonu ve gündemin de başını çekiyor. 34 ülkeden 42 bin askerin oluşturduğu ISAF'ın, daha fazla asker, daha fazla teçhizat ve şimdi de Afgan ordusu için daha fazla eğitimci talebi artarak devam ederken, özellikle çatışmaların sürdüğü güney bölgelerinde askerlere yönelik tehditin sürmesi nedeniyle, bu talebe çoğu ülkeden pek fazla olumlu cevap alınamıyor. Güneyde askeri olan ABD, İngiltere ve Kanada gibi ülkeler NATO içinde rizikonun eşit dağıtılmadığından şikayetçi. Bölgede hava nakliyatı için yeterli araç bulunamaması yüzünden, NATO şimdi özel şirketlerden helikopter kiralamayı planlıyor.

Irak’a operasyon meselesi

Gündemi meşgul eden bir önemli sorun ise, iki NATO partneri arasında. Türkiye, yasadışı PKK örgütü ile mücadele etmek için, Kuzey Irak’a sınırötesi operasyon olasılığını gözden geçirirken, bu Amerikalılar’ın hiç de işine gelmiyor. Washington, sınırötesi operasyon yapıldığı takdirde, Irak’ın nispeten sakin olan tek bölgesinde de istikrarın kaybolacağından endişe ediyor.

ABD Savunma Bakanı Robert Gates, BBC’ye yaptığı açıklamada, Türk hükümetini itidalli davranmaya davet ediyordu: „Sınırötesi genişçaplı bir askeri operasyon, hem Türkiye’nin, hem bizim, hem de Irak’ın çıkarlarına ters düşer.”

Ankara hükümeti ise, sınırötesi operasyonun bir seçenek olduğunu, ancak diplomatik ve siyasi yoldan çabaların da devam edeceğini bildiriyor.

Füze kalkanı gündemde

NATO’yu meşgul eden sorunlardan biri de, ABD’nin örneğin İran’dan fırlatılacak füzelere karşı, Doğu Avrupa’da konuşlandırmak istediği füze savunma sistemi. ABD Savunma Bakanı Gates, bu sistem konusunda Moskova’yı ikna etmeye çalışıyor, ancak Rusya, bu planları bir tehdit olarak görüyor. Ayrıca sistemin bölümlerinin kurulacağı iki NATO ülkesi, Çek Cumhuriyeti ve Polonya’da da halk, Washington’ın füze savunma sistemine şüpheyle yaklaşıyor.

”Utanç verici” bir dosya

NATO için, biraz utanç verici olması nedeniyle, hafif çekinceli bir tavırla açılması beklenen bir dosya da, kısa adıyla NRF olarak bilinen Acil Mukabele Gücü. NATO devlet ve hükümet başkanları, 2006 yılının Kasım ayında yapılan Riga zirvesinde paktın "askeri dönüşümünü" ayrıntılı olarak ele alırken, NRF'i "tam operasyonel" ilan etmişti. Ancak şimdi üyeler bu güce destek vermeye pek yanaşmıyor. Ayrıca Acil Mukabele Gücü’nün tam olarak hangi amaca hizmet edeceği konusunda da görüş ayrılıkları var. NRF’in çıkış noktası, NATO üyesi ülkelerin kara, deniz ve hava kuvvetlerinden gelen araç ve askerlerden oluşan ve "dünyanın her yerinde bir kriz halinde" 15 ila 30 gün içinde harekete geçirilebilecek bir güç oluşturulmasıydı. Ancak şimdi bu projenin tamamen rafa kalkması söz konusu olabilir. NATO savunma bakanlarının toplantıları öncesinde, gözlemciler tarafından en sık dile getirilen olasılık ise, 25 bin kişilik Acil Mukabele Gücü’nün küçültülmesi.