1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

Mark'a özlem bitti mi?

Insa Wrede17 Mart 2006

Almanlar istikrar sembolü haline gelen Alman Mark’ını terkedip Avrupa ortak para birimi Euro’ya geçmekte psikolojik olarak çok zorlanmışlardı. Ama Almanlar da zamanla yeni paralarına alıştılar. Ama yerini Euro’ya bırakan Mark tamamen ortadan kalkacak mıy? DW’den Insa Wrede, ‘Bütün banknot ve madeni marklar toplandı mı, yoksa mark hala yaşıyor mu?’ sorusuna cevap aradı:

https://p.dw.com/p/AbZv

Arkasından ağıtlar yakılıyor, kimi yakınıyor, kimi paramı geri isterim diyor... Almanlar Mark’sız ödeme yapmakta, hele Mark’sız para hesabı yapmakta çok zorlandılar. Bugün bile çoğu Alman bir mal ya da hizmetin pahalanıp pahalanmadığını anlamak için Euro’lu fiyatları Mark’a çeviriyor. Bundan dört yıl önce her Alman’ın marklarını verip yerine Euro alması gerekiyordu. Ama Almanya Merkez Bankası basın sözcüsü Uwe Deichert’in de dediği gibi Alman Mark’ı fiziki olarak hala haritadan silinmiş değil:

“2005 sonu itibariyle tedavüldeki mark miktarının 15 milyarı bulduğunu söylesem, belki şaşarsınız. Bu onbeş milyarın yarısı banknottan ibaret. Madeni paraların yaklaşık dörtte biri ise özel olarak basılmış hatıra değeri olan paralardan oluşuyor.”

Unutulan Marklar

Yıllardır giyilmeyen elbiselerin cebinde, çatı arasındaki karton kutularda ve para koleksiyonlarının bulunduğu albümlerde unutulan Mark çoğu zaman taşınırken ya da evdeki tadilat sırasında ortaya çıkıyor. Deichert şöyle konuşuyor:

“Geçenlerde bir çift bozdurmak üzere Merkez Bankası’na on bin Mark getirdi. Onbir yıl önce evlenirken düğün hediyesi olarak aldıkları bu parayla balayı seyahatine çıkmayı planlıyorlarmış. Ama parayı nerede sakladıklarını unutunca balayı suya düşmüş. Onbir yıl sonra taşınırken tesadüfen buldukları onbin Mark'la balayına çıkacaklarmış.”

Mark yuvaya dönüyor

Ve böylece Alman Mark’ı yıllar sonra da olsa menşeine, yani Merkez Bankası’na dönüyor. Merkez Bankası harç almaksızın markı bozup yerine Euro veriyor. Zaman sınırı olmadığı için yüz yıl sonra bile Almanya Merkez Bankası’nda Mark bozdurmak mümkün. Deichert, "

Almanya’da hergün ortalama 2 bin kişi Merkez Bankası şubelerinde Mark bozduruyor. Günde müşteri başına ortalama 560 Mark bozuyoruz” diyor.

Mark’ın gecikmeli olarak Merkez Bankası veznesine ulaşmasının çeşitli nedenleri var. Kimi yıllardır, değerlenir ümidiyle biriktirdiği Mark'ını şimdi bozdurduğunu, kimi darda olduğu için evde Mark bulundurduğuna sevindiğini, kimi de koleksiyonculuk yaptığını ve özel münasebetle basılan ama artık kimsenin değer vermediği madeni markları topladığını anlatıyor.

Mark'a düşkünlük

Merkez Bankası sözcüsü Deichert Mark’larından bir türlü ayrılamayanların sadece Almanlar olmadığını belirtiyor:

“Yurt dışında da oldukça yüksek stoklar var. Marklı dönemde tedavüldeki para miktarının dörtte birinin Almanya dışında bulunduğu tahmin edilmekteydi. Ama yurt dışında ne kadar Mark bulunduğunu kesin olarak söyleyebilecek durumda değiliz.”

Eskiden doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinin paralel para birimi olarak da kullandıkları Mark bazı ülkelerde resmi para birimi yerine de geçiyordu. Almanya Merkez Bankası, Mark’ın inatla mevcudiyetini sürdüreceğini tahmin edebilmiş miydi? Deichert bu soruyu şöyle yanıtlıyor:

“Madeni paraların yüzde 40’ının Banka’ya dönmeyeceğini düşünmüştük. İngiltere’de de para birimi değişirken aynı şey olmuştu. Madeni paralar ya hatıra olarak saklanıyor ya da dilek kuyularının dibinde yatıyor. Banknotların döneceğinden ise emindik. Amma bu kadar sürebileceği aklımıza gelmemişti.”

Mark erozyona uğradı

Alman Mark’ı dimdik ayakta olsa bile zaman erozyonundan kendini kurtaramıyor. Çünkü Merkez Bankası veznesinde bozdurulan Mark miyadını tamamlamış oluyor. Merken Bankası sözcüsü, "Bankamız’a dönen banknotlar hemen kıyılıp yakılıyor. Madeni paralar da önce deforme ediliyor, sonra da eritilip diğer madenlerle birleştiriliyor ve hammadde haline getiriliyor” diye konuşuyor.

Mark tükeniyor ama hiç farketmediğimiz şekillerde varlığını sürdürüyor. Made paralardaki gümüşten gözlük çerçevesi, buji ya da 1 ve 2 eurolukların bileşiminde yararlanılıyor. Ceplerindeki euro’da mark izlerinin bulunması, bu değerli paranın gidişine üzülenler için küçük bir teselli olsa gerek.