Lübnan’da tarihi gün

Lübnan’da 1975-1990 yılları arasındaki kanlı iç savaşı sona erdiren ve koruyucu güç olarak Lübnan’a asker konuşlandıran Suriye, yaklaşık otuz yıldır Lübnan’ın içişlerinde de belirleyici oldu.

ABD’nin baskı ve tehditleri

Bu durumun Ortadoğu’da ağırlığını artırmak isteyen Batılı güçleri rahatsız etmeye başlaması, Suriye yönetiminin Lübnan’daki otoritesini korumak için kendine bağlı güçleri başa getirmesi ve demokratik olmayan uygulamalar ülke içinde hoşnutsuzluğun ve muhalefetin güçlenmesine neden oldu.

BM kararı ve ABD’nin Suriye’ye uyguladığı tehdide varan baskı karşısında Suriye Lübnan’dan çekildi. Ancak siyasi gözlemciler Lübnan’ı tarihi bir parçası olarak gören Suriye’nin ülkedeki etkisinin kolay kolay silinmesini beklemiyor…

Şam, iç savaşı bitiren taraf oldu

Suriye Lübnan’da Batı destekli Hristiyan azınlığın başa getirilmesiyle 1975 yılında patlak veren 15 yıllık kanlı iç savaşın sona erdirilmesinde önemli rol oynadı.

1976’da Suriye askerleri Lübnan’a girdi, istikrarı sağlayabilmek için hem Müslüman hem Hristiyan militanlara, hem Lübnan ordu birliklerine, hem Filistinli gerillalara, hem de İsrail ordusuna karşı savaştı.

Suriye yanlısı Lübnanlı kaynaklara göre, Lübnan iç savaşında 12 bin Suriye askeri öldü. Suriye, iç savaşı sona erdirdiği ve istikrarı sağladığı için Lübnan’da destek de gördü.

Hariri suikasti fitili ateşledi

İç savaşın ardından ülkede 40 bin Suriye askeri bulunuyordu. Suriye’nin Lübnan’daki askeri varlığı, geçtiğimiz eylül ayında BM Güvenlik Konseyi’nin aldığı kararla eleştiriliyor ve Suriye’nin 30 Nisan’a kadar Lübnan’dan tüm askerlerini çekmesi isteniyordu.

Ancak Suriye’yi gerçekten adım atmaya zorlayan süreç Şubat ayı ortasında Lübnan’ın Batı yanlısı eski Başbakanı Refik Hariri’nin öldürülmesi ile başladı. Lübnan’ın içinde Suriye karşıtı muhalefet kaynıyor, suikastin arkasında Suriye’nin olduğu ima ve suçlamaları duyuluyor, dışarıda ise ABD’nin başını çektiği, Fransa ve Suudi Arabistan tarafından da desteklenen uluslararası baskı artıyordu. ABD’nin askeri müdahale tehdidi imalarıyla baskı zirveye tırmanıyordu.

Çekilme haftalarca sürdü

Suriye’nin kalan son askerlerini de Lübnan’dan çekmesi, BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın eylül ayındaki Konsey kararının yerine getirilip getirilmediği ile ilgili değerlendirme raporunu sunmasının hemen öncesine denk geliyor. İki ay öncesine kadar Lübnan’da 14 bin asker bulunduran Suriye, asker çekme işlemine haftalar öncesinden başlamış ve aslında geçtiğimiz pazar günü sona erdirmişti.

Suriyeli istihbaratçılar da gitti

Lübnan’daki veda törenine katılmak üzere ülkede kalan 200 kadar Suriye askerinin de törenin ardından Suriye’ye dönmesiyle çekilme tamamlanmış oldu. Batılı kaynakların tahminlerine göre sayıları 4 bini bulan Suriyeli istihbaratçılar da geçtiğimiz haftalarda ülkeden ayrıldı.

Suriye’nin Lübnan’daki istihbarat şefi Rüstem Gazali ülkesine dönerken Suriye yanlısı Lübnan istihbarat şefi Cemil el Sayid de istifasını sundu. 1990 yılından bu yana istihbarat şefliği yapan Sayid ülkenin en güçlü kişilerinden biriydi ve Lübnan istihbarat organlarının yeniden yapılandırılmasında büyük etkisi olmuştu. Böylece Suriye’nin Lübnan devlet yapısı içindeki ağırlığının sembolleri de silinmeye başlamış oldu.

Bekaa Vadisi’nin stratejik önemi

Bekaa Vadisi’ndeki askeri varlığı Suriye için büyük stratejik anlam taşıyor. Çünkü Suriye, İsrail’in 1967 yılında işgal ettiği Golan Tepeleri’ni geri vermesi talebini sürdürüyor. Nitekim Suriye’nin Lübnan’daki askeri varlığının sona ermesi İsrail için yeni fırsatlar anlamına geliyor.

İsrail Dışişleri Bakanı Silvan Şalom, Suriye’nin askeri varlığının sona ermesinin ardından şimdi Lübnan’la barış umudu doğduğunu, Lübnan ile toprak sorunları olmadığını söyledi. Şalom ayrıca, Suriye’nin son aylarda Lübnan’daki istihbaratçılarının sayısını önemli ölçüde artırdığını belirterek Lübnan’daki Suriyeli istihbaratçıların ülkeden gerçekten tamamen ayrıldıklarından şüphe duyduğunu söyledi.

“Göbekbağı tam kesilmedi“

Lübnan Devlet Başkanı Emile Lahud ile Suriye arasındaki yakın ilişkilere ve Suriye’nin Lübnan’daki Hizbullah milislerine verdiği desteğe dikkat çeken Şalom Lübnan ile Suriye arasındaki göbekbağının tamamen kesilmiş olduğundan sözedilemeyeceğini vurguladı.

Lübnan’da şimdi iktidara gelen Batı yanlısı muhalefeti çok daha büyük bir sorumluluk bekliyor. Muhalif politikacılar için şimdiye kadar Suriye bir günah keçisiydi ve yolunda gitmeyen herşey Suriye’nin etkisine yoruluyordu. Şimdi günah keçisi yok ve Suriye karşıtı muhalefetin desteği ile başa gelen yeni Lübnan hükümeti önümüzdeki ay seçimlere gitme sözünü tutmak ve ülkenin sorunlarını tekbaşına çözmek zorunda.