Kafkas ülkeleri huzursuz

Ute Schaeffer

Gürcistan’daki sivil darbe aynı zamanda da kansız bir devrimdi. Gelişmeler bambaşka bir mecraya sürüklenebilirdi. 1990’ların başlarında Gürcistan’da iç savaş hüküm sürüyordu. Devlet Başkanı Şevardnadze iki suikast teşebbüsüne hedef olmuştu. Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlık arayışları Gürcistan’ı fiilen parçalamıştı.

Gürcistan'da sorunlar çözüm bekliyor

Ama Şevardnadze’nin görevden ayrılmasıyla Gürcistan’ın sorunları bitmiş olmuyor. Siyasi istikrardan uzak olan bu ülkede yolsuzluk ve adam kaydırma günlük hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş. Halk fakir. Ekonominin iki yakası biraraya gelmiyor. Siyasi zümreye güvenen kalmamış. Gürcistan, jeostratejik konumu kadar demokrasiyi geliştirememiş olması bakımından da birbiriyle kıyaslanabilecek güney Kafkasya ülkelerine örnek oluşturuyor.

Üç ülkede de, yani Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’da bu yıl seçim yapıldı. Ve bu üç seçim de bölge ülkkelerinin siyasi açıklarını gözler önüne serdi. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın Gürcistan parlamento seçimleriyle ilgili raporunda, bu ülkenin demokratik ve adil seçim yapma iradesinden yoksun olduğu ve oylamanın demokratik sürecin inandırıcılığına gölge düşürdüğü belirtilmekteydi.

Komşu ülkelerde seçim gerginliği

Devlet Başkanı Robert Koçaryan’ın son derece tartışmalı bir seçimle iktidarını kurtardığı Ermenistan’da da, devlet başkanlığının babadan oğula geçtiği Azerbaycan’da da demokrasi fırsatının heba edildiği AGİT raporlarında yazılı. Azerbaycan’da hile ve usülsüzlükleri protesto eden muhalefet dipçiklendiğiyle kaldı. Bakü’deki Milli ve Beynelmilel Etüdler Merkezi’nde çalışan Leyla Aliyeva Gürcistan ve Azerbaycan’daki seçimin halkı hayal kırıklığına sürüklediğini söylüyor.

‘Ağır ihlal ve usülsüzlükler hüzünden seçimler her iki ülkede de halkı şoke etti’ diyen bayan Aliyeva sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Halkı şoke eden oylama sonucu değil, demokratik seçimlere büyük ümit bağladıklarını açıklayan batılı devletlerin sonuçlara gösterdiği tepki oldu. Halk sandıktan seçmenin ve aynı zamanda da muhalefetin iradesinin çıkacağını sanmıştı. Avrupa Birliği’nin seçimleri eleştirmekten kaçınması hayal kırıklığı yarattı."

Ham petrol ve doğal gazın üretim ve transit merkezleri olmaları bakımından Avrupa’nın çoktan bu üç ülkeyle ilgili stratejiler belirlemiş olması gerekirdi. Bir yıl önce inşasına başlanan Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı bittiğinde günde bir milyon varil ham petrol taşıyacak.

Büyük devletlerin gözü üç ülkede

Üç Kafkas ülkesi jeostratejik konumları açısından büyük devletlerin çıkar hesaplarına alet edilirken etnik ve dini mozaiği andırmaları da istikrara kavuşmalarını zorlaştırıyor. Leyla Aliyeva öncelikle iç politik çekişmelerin istikrarı tehdit ettiğini anlatıyor:

"Önceleri çatışmaların kahramanları yabancı ülkelerin farklı çıkarları yüzünden ortaya çıkardı. Günümüzde ise içteki istikrarsızlık tehdit haline geldi. Son seçimlerin ortaya çıkardığı tablo siyasi istikrarsızlığın yönünü gösteriyor."

Ermenistan Moskova'ya güveniyor

Dağlık Karabağ'ı işgal ettiği için Türkiye ve Azerbaycan tarafından boykot edilen Ermenistan sırtını Moskova’ya dayıyor. Çeçen militanları himaye etmekle suçlanan Gürcistan da, iktidarın el değiştirmesinden sonra Rusya ile ilişkilerini yeniden düzenleyebilir. Gürcistan’ın komşularına emsal teşkil edebilecek bir Cumhuriyet’e dönüşmesi, farklı muhalif grupları arasındaki dayanışmaya, seçilecek hükümetin yolsuzlukla mücadele etmesine ve demokrasiyi içine sindirmesine bağlı.