İran’da tatil mi dediniz?

İran’da tatil yapmak çoğu Avrupalı genç turist için Grönland’da yaz tatili yapmak gibi birşey. Başörtüsü ile yürüyüşe çıkmak ya da haremlik selamlık sahillerde güneşlenmek Avrupalı gençler için hiç de çekici değil. Dolayısıyla oldukça kar getiren spor turizminde talep Mısır gibi ılımlı Müslüman ülkelere kayıyor. İran, turizm sektöründen pay edinebilmek için şimdi ekoloji turizmine bel bağlamış durumda. Başkent Tahran’ın 400 kilometre kuzeyindeki Semnan eyaletindeki Şahrud şehri ekoloji turizminde öne çıkıyor.

Şahrud isimli bir şehir

İran seyahat rehberlerinin hiçbirinde Şahrud adına rastlanmıyor. Bu küçük şehir, İsfahan’daki camiler ya da Persepolis kalıntıları gibi genel kültür programlarının dışında kalıyor. İlk bakışta Şahrud’un sunacağı fazla birşey yok gibi görünüyor. Şehre ismini veren büyük nehir de bu sıcak yaz aylarında kurumuş durumda. Şahrud’a turizm potansiyeli kazandıran hazine, şehre 40 kilometre uzaklıkta, büyük Elburz dağlarının kuzeydoğu yamaçlarında bulunuyor.

Bulut ormanları

Burada bulut anlamına gelen sisli Apr ormanları uzanıyor. Buradaki termik çukurluklarda Hazar Denizi’nin sıcak ve soğuk hava dalgaları kesişiyor ve altmış kilometreye uzanan meşe ormanlarını sis bulutları ile kaplıyor. Ender rastlanan kuş türleri, ayılar ve yaban kedilerinin yaşadığı bu ormanlar dağcı ve bisikletçiler için gerçek bir cennet. Seyahat organizatörü Badiar Şerifi için ise büyük bir umut:

‘’Açık mekan turistlerinin bizim açımızdan iki avantajı var. Birincisi, bölgemize alışıldık kültür turistlerinden çok daha fazla para bırakıyorlar. İkincisi lüks oteller aramıyor, kamplarda kalmayı tercih ediyorlar. Burada doğayı yaşamak istiyorlar ve biz de onlara aradıklarını gerçekten sunacak kaynaklara sahibiz.’’

"Yaşlı turist" daha makbul

İran turizm sektöründe bu tür ifadeler yeni yeni kullanılmaya başladı. İslami Devrim’in ardından ve İran-Irak savaşı sırasında rejim her yabancı turiste şüphe ile yaklaşıyordu. Savaştan sonra pragmatik Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani dışa açılmaya önem verdi, ama bu açılım şimdiye kadar hiçbir şüphe uyandırmayan yaşlı kültür turistleri için geçerli oldu. Çünkü macera ve eğlence düşkünü genç turistlerden farklı olarak yaşlı turistlerin İran’ın sıkı ahlak kurallarını ihlal etme riski düşüktü. Ancak büyük bölümü orta yaşın üstündeki turistlerden oluşan bu grup dolar ya da eurolarını İsfahan ya da Şiraz gibi şehirlerde harcıyor. Şahrud gibi merkeze uzak yerlere gitmiyorlar.

Gençlere çağrı

Şahrud Belediye Başkanı Ahmet Şeriat Madari, gençleri İran’a çağırıyor: ‘’Ülkemize daha fazla genç insan gelmeli. Tabii ki yaşlılara da açığız. Ama ekoloji turizmi ile özellikle gençlere hitap etmek istiyoruz. Bu projenin başarılı olmasını umuyorum. Kapılar artık açıldı.’’

Madari’nin bu sözlerini İran’da alışıldık resmi söylem ve uyarı izliyor: ‘’Avrupalı turistleri Şahrud’un güzel doğasına yakınlaştırmak ve burada kendilerini rahat hissetmelerini sağlamak bizim için büyük bir şeref ve sorumluluktur. Ama her ülkenin yasaları vardır. Biz nasıl diğer ülkelerin ahlaki değerlerine, düşünce tarzına ve kültürlerine saygı gösteriyorsak aynısını, bizim ülkemize gelen turistlerden de rica ediyoruz.’’

Başörtüsüz çıkmam!

Bu, Şahrud’da da başörtüsüz yürüyüşe çıkmanın mümkün olmadığı anlamına geliyor. Ancak bu noktada İran’daki çifte yaşam kendisini gösteriyor. Resmi olarak yasak da olsa özel yaşamda hoşgörü gösteriliyor. Başka bir deyişle: Genç turistler kamuya açık alanlarda kurallara uydukları sürece sorun yok. Barındıkları İranlı ailelerin evinde istedikleri gibi eğlenebilirler. Bunun tek istisnası fuhuş. Seyahat organizatörü Badiar Şerifi şunları söylüyor:

‘’Turizm genelde kum, güneş, deniz ve seks anlamına geliyor. İran’da seks turizmi sunamayız. Sunmak istemiyoruz da. Çünkü bu bizim anlayışımıza, inancımıza aykırı. Ama Hazar Denizi’nde muhteşem kum sahiller var. Çöl vahalarında güneşimiz ve ilgi çekici bir bedevi kültürü var. Yürüyüşçüler, dağcılar ve kaya tırmanıcıları için de Şahrud mükemmel imkanlar sunuyor.’’

Belgesel çekiliyor

Şahrud’un doğa güzelliklerini dünya kamuoyuna tanıtmak için şu sıralar İranlı bir film yapımcısı BM’nin siparişi üzerine birkaç dizilik bir belgesel çekiyor. Önümüzdeki yıl Şahrud’da yeni havaalanının kullanıma açılması planlanıyor, böylelikle turistler Tahran’dan Şahrud’a getirilebilecek.