Irak’tan Belarus’a: Sığınmacılar Avrupa’ya nasıl geliyor?

Polonya'ya Belarus üzerinden gerçekleşen yoğun sığınmacı göçü girişimleri nedeniyle iki ülke sınırındaki gerginlik tırmanıyor. Varşova yönetiminin sınır geçişlerini kapatması sınırdaki durumu daha da kötüleştirdi. Sınıra dayanan binlerce düzensiz göçmen Salı günü dondurucu soğuklarda mahsur kaldı. Polonya sınırdaki durumu, AB'nin güvenliğine yönelik bir tehdit olarak tanımlarken, Rusya'yı da Belarus ile AB arasında yaşanan mülteci anlaşmazlığının sebebi olmakla suçluyor.

Peki sınırda neler oluyor? 

Genel bir perspektif için önce bazı sayılara bakmakta yarar var. Belarus'tan Polonya'ya yasadışı geçiş girişimi Ekim ayında 11 bin 300 olarak kaydedildi. Tüm yılda kaydedilen sayı da Ekim itibarı ile 23 bin oldu. Polonya'ya geçmeyi başaran sığınmacılar buradan Almanya sınırına doğru ilerliyor. Alman polisinin verilerine göre Ekim ayında 4 bin 889 sığınmacı Belarus-Polonya hattından geldi. Bu sayının Eylül ayında kaydedilenin iki katı olduğu belirtiliyor.

Alman polisinin verilerine göre Belarus'tan Almanya'ya gelen düzensiz göçmen sayısı bu yıl yaklaşık 7 bin 300 olarak kaydedildi. Belarus'ta iktidarı elinde tutan Aleksander Lukaşenko AB'nin yaptırımlarına tepki olarak ilkbaharda Avrupa Birliği'ne geçiş yapmak isteyen sığınmacıları artık daha fazla tutmayacağını söylemişti.

Kim, nereden kaçıyor?

Sığınmacıların büyük çoğunluğu Irak vatandaşı ancak Belarus'un başkenti Minsk'e gelenler arasında Suriye, Kongo ve Kamerun vatandaşları da bulunuyor. Irak'tan yola çıkılan kentler arasında Kürt bölgesindeki Erbil, Şiladze ve Süleymaniye ilk sırada. Seyahat acentelerinin verdiği bilgilere göre bu insanların birçoğu Dubai, Türkiye, Lübnan, Ukrayna üzerinden Minsk'e geliyor. Almanya Dışişleri Bakanlığı'nın bir sözcüsü Ekim ayında Beyrut, Şam ve Ürdün'ün başkenti Amman'a doğrudan uçuşların sayısının belirgin bir biçimde arttığını söyledi.

Vize ve masraflar

Seyahat masrafları 12 bin ila 15 bin Euro arasında değişiyor. Buna vize, uçak bileti ve Avrupa'ya giriş yaptıktan sonra insan kaçakçılığı şebekelerine karayolu için ödenen para dahil.

Erbil'deki Belarus Büyükelçiliği'nin sığınmacılara vize dağıttığı ileri sürülüyor. Bağdat'taki bir seyahat acentesi sahibi ise DW'ye yaptığı açıklamada Erbil'deki Belarus Büyükelçiliği'nin vize başvurularını bazı seyahat acenteleri üzerinden işleme koydurduğunu belirtti. Kendi acentesinin de bu tür vize başvuruları aldığını söyleyen acente sahibi artık bu tür işlemler yapmadıklarını söyledi. "Bunu daha fazla yapmıyorum çünkü bu çok karanlık hale geldi ve işimi riske atmak istemiyorum. Ancak vize almak 5 gün ile 2 hafta arasında sürüyor” dedi.

Başka kaynaklar da DW'ye vize başvurularının Irak'taki Belarus büyükelçiliğine değil Belarus'un başka diplomatik temsilciliklerine yapıldığını doğruladı.

Made in Russia24 adlı bir Rus şirketi de yayınladığı YouTube videosunda Irak ve Suriye vatandaşlarının, eğer turistik davetiyenin üzerinde seyahat ettikleri havalimanını gösteren bir damga varsa artık Belarus'a turist olarak seyahat edemediklerini ileri sürdü. Turizm hizmetleri sunan bu şirketin iddiasına göre turistik seyahat için Belarus temsilciliklerinden bir vize etiketi alınması gerekiyor ve Irak vatandaşları sadece Belarus'un Ankara Büyükelçiliği'nden vize alabiliyor.

Belarus'taki bağımsız televizyon kanalı Belsat.eu'nun KYKY.org adlı internet sitesinin haberine dayandırdığı aktarımda da Belarus'taki 12 seyahat acentesinin yabancılara "zımnen” vize verebildiği belirtildi.

İstanbul'da vize işlemleri yapan VIP Grub da insanları Avrupa'ya "konvansiyonel yollarla” götürebileceğini ve Avrupa'nın yabancı işçilere ihtiyaç duyduğunu iddia ediyor. Şirketin ilanlarında "Sadece Avrupa havayolları, 1,2 milyon sığınmacıya ihtiyaç var. Fırsatı yakalayın. Varıştan sonra bize ödemeyi yapın” yazıyor.

Hangi havayolu şirketleri müdahil?

Avrupa Birliği'nde kayıtlı şirketler şu anda sadece Belarus ulusal havayolu şirketi olan Belavia'nın uçak leasing işlemlerini yapıyor. Avrupa Birliği dışişleri bakanları ise bu uygulamaya sınırlamalar getirmek ve yaptırım uygulamak istiyor.

Bağdat'taki bir seyahat acentesi DW'ye yaptığı açıklamada "Belavia Havayolları İstanbul'dan Minsk, Dubai ve başka yerlere direkt uçuşlar sunuyor. Biraz daha pahalı ancak yapılabilir” diyor.

Uçak leasinginin merkezi ise Avrupa Birliği'nde İrlanda. İrlanda şirketleri dünya genelinde kiralanan uçakların yarısından fazlasını idare ediyor. Bazı firmalar Belavia'ya leasing yapmaya devam ediyor, kiralanan uçaklar Avrupa Birliği sınırına sığınmacı taşımakta kullanılıyor. Şirketler sözleşme gereği bunu yapmaya mecbur olduklarını açıklıyor.

İrlanda Dışişleri Bakanı Simon Coveney yaptırımları desteklemekle birlikte bunların gelecekte yapılacak sözleşmeleri etkilemesi, mevcut sözleşmeleri ise hedef almaması gerektiğini savunuyor.

Katar Havayolları ve Türk Hava Yolları ise daha katı denetimler yapıyor ve yolculardan geçerli belgeler talep ediyor. Bağdat'taki seyahat acentesi ise bir yolcunun gerçekten hangi amaçla seyahat ettiğini anlamanın bir hayli zor olabileceğini belirtiyor ve şöyle diyor: "Her gün çok sayıda Iraklı Türkiye'ye ve Dubai'ye seyahat ediyor. Belarus'a gitmek isteyenleri oraya gitmeyecek olanlardan ayırmak neredeyse imkansız.”

DW Arapça servisi ve Monir Ghaedi'nin işbirliğiyle hazırlanmıştır.

Rob Mudge

© Deutsche Welle Türkçe