İBB’nin ulaştırma projelerine neden onay çıkmıyor?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan 2022 Yılı Yatırım Programı 15 Ocak’ta Resmi Gazete'de yayımlandı. Programda yer alan 3 bin 134 projeye 184,3 milyar lira ödenek tahsis eden Cumhurbaşkanlığı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) 300 metrobüs alımına onay vermedi.

İncirli - Sefaköy - Beylikdüzü metrosu projesi de Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun imzasına takıldı. İBB, proje imzalanmadığı için Cumhurbaşkanlığı Yatırım Programı’na başvuruda bulunamadı. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Twitter hesabından yaptığı açıklamada finansmanları hazır olan projelerin onaylanmamasına tepki gösterdi. İmamoğlu, "Cumhurbaşkanlığımız, finansını bulduğumuz 300 metrobüs alımını uygun görmemiş ve 2022 yatırım planına almamış. Sorun yok, o alımları yaparız. Ama milyonlarca İstanbullunun yaşadığı 3. Bölge'ye yapacağımız metronun finansı bile hazırken, neden onay vermediniz onu anlamadık" ifadelerini kullandı.

İki yıldır onay almıyor

Metrobüs alımına 2021’de de onay çıkmamıştı. DW Türkçe'ye konuşan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Orhan Demir, "İETT’nin 2021 yılı bütçesinde 9 milyon liralık bir ödenek vardı ve İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi de borçlanma için bir yetki vermişti. Yerli otobüs kullanılması koşuluyla yatırım programına alınacağı söylendi. İETT yerli otobüs kullanma taahhüdünü de yaptı. Ona rağmen alınmadı ve şimdi 2022 yılı programına da alınmadı" diyor.

Demir, metrobüs alımına onay çıkmamasıyla ilgili kendilerine hiçbir belediyeye otobüs alımı için izin verilmediğine dair bir gerekçe sunulduğunu belirtiyor. "Söylenen mazeret, hiçbir belediyeye böyle bir yetkinin verilmediği ama İstanbul'un özel bir durumu var. İstanbul Türkiye'nin en büyük kenti, en fazla toplu taşıma yolculuğunun yapıldığı yer" diyen Demir, İBB’nin başvurusundan önceki dönemlerde Cumhurbaşkanlığı’nın İstanbul da dahil belediyelerin bu tip alımlarına onay verdiğini vurguluyor.

Bakan'ın imzasına takıldı

Orhan Demir, İncirli-Sefaköy-Beylikdüzü metrosu ile ilgili son revizyonları ise Mart 2021’de Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiklerini ancak teknik görüşmeler tamamlanmasına rağmen Ulaştırma Bakanı’ndan onay alamadıklarını belirtiyor.

2006 yılında hazırlanan Yenikapı-Beylikdüzü metro projesi üçe bölünmüş, 2018’de yapılan protokolle Yenikapı-İncirli ve İncirli-Sefaköy bölümlerinin yapımı Ulaştırma Bakanlığı'na devredilmişti. Sefaköy-Beylikdüzü TÜYAP kesimi de İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin yapacağı kesim olarak belirlenmişti.

2019’da projenin İncirli-Sefaköy kısmının, diğer raylı sistemlere bağlantı sağlamak adına İBB’ye devredilmesi için Ulaştırma Bakanlığı’na başvurduklarını ifade eden Demir, bu projenin finansman görüşmelerinin yapıldığını, teknik revizyonların tamamlandığını söylüyor. Demir, "Ulaştırma Bakanlığı ile yaptığımız görüşmelerde projenin artık onaylanması için teknik açıdan hiçbir engelinin kalmadığı ve sadece imza beklediği söylendi. Ancak Kasım 2021’den geçen bugüne kadar o imza atılmadı. Yani Ulaştırma Bakanı'nın atması gereken imza atılmadı. Dolayısıyla Ulaştırma Bakanlığı'ndan proje onaylanmadığı için biz yatırım programına alınması için müracaat edemiyoruz" diyor.

'Nedeni seçimleri kaybetmesi'

DW Türkçe'ye konuşan eski CHP Milletvekili ve Devlet Bakanı Fikri Sağlar’a göre AKP'nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ni kaybetmesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın karar alma sürecinde etkili oluyor.

Sağlar, İstanbul’un AKP'nin ayakta kalabilmesi ve Recep Tayyip Erdoğan'ın da iktidarını sürdürebilmesi için çok önemli bir merkez olduğuna işaret ediyor. İstanbul’un kayıt dışı ekonominin yani kara paranın en fazla yoğunlaştığı yer olduğuna dikkat çeken Sağlar, "Türkiye'de gayri safi milli hasılanın dörtte biri kara para olarak görülüp ve bunun da tamamına yakını İstanbul'da oluşur. AKP 20 yıldır bu kara parayı yöneten, yönlendiren bir konumdaydı. Vakıflar, dernekler aracılığıyla, mafyalaşan siyasetle, mafyayla bir arada hareketiyle kara parayı yönlendiriyordu. Şimdi o kaynak elinden gitti ve ciddi bir şekilde sıkıntılar başladı" yorumunu yapıyor.

Fikri Sağlar, Erdoğan’ın 'İstanbul’a ambargo koymasının' ikinci nedenini de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun 'geleceği olan bir siyasetçi' olmasına bağlıyor. Sağlar, "Dolayısıyla Recep Tayyip Erdoğan siyaseten karşısına çıkacak olan rakibin de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı gibi bir yerde güçlenmesini de istemiyor" diyor.

'CHP'li belediyelere tavır var'

Fikri Sağlar, CHP’li başka belediyelerin de benzer durumları yaşadığını hatırlatıyor. "Muğla Belediyesi’nin, aynı şekilde Eskişehir, Mersin belediyelerinin de projelerini engellediğini biliyoruz. Antalya'ya karşı yapılan çalışmaları da biliyoruz" diyen Sağlar, geçen yaz boyunca çıkan orman yangınlarına dikkat çekiyor. Sağlar, "CHP'li belediye başkanları bu yangın söndürmedi diye aslı olmayan, tamamen devlet anlayışına aykırı, hukuka, ahlaka aykırı beyanlar da vermişlerdi hatırlarsınız. Bunları üst üste koyduğumuzda Recep Tayyip Erdoğan’ın CHP’li büyükşehir belediyeleriyle ilgili tavrının anlamını daha iyi anlayabiliyoruz" ifadelerini kullanıyor.

Cumhurbaşkanlığı onayı olmadan bu projelerin yapılması mümkün mü?

Orhan Demir, mevcut projelerin Cumhurbaşkanlığı onayı olmazsa ancak kredi kullanmadan yapılma şansı olduğunu vurguluyor. Demir, "Öz kaynaklarla yapma şansınız var ama bütçede ne yazık ki son dönemde pandemi ile artan harcamalar söz konusu. Bu harcamalar dikkate alınarak bütçede böyle bir yer ayrılabilirse elbette var" diyor.

'Bütçeye revizyon gelebilir'

İBB’de son dönemde yaşanan kur artışından dolayı bütçenin revize edilip edilmeyeceği ise önümüzdeki günlerde belli olacak. Demir, finans bölümünün değerlendirmelerinin sürdüğünü söylüyor.

Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, ocak ayının ilk haftasında Türkiye'deki yüksek döviz oynaklığının büyükşehir belediyelerinin borç sürdürülebilirliği üzerinde baskı oluşturabileceği konusunda uyarmıştı.

Pelin Ünker

© Deutsche Welle Türkçe