Karanlıkta kalan geçmiş

Ljubica Milicevic ve kızı Mladenka için Frankfurt'daki mezarlığa gelmek her seferinde çok zor. 33 yıldan beri...
Milicevic'in eşi Nikola burada yatıyor. Nikola’nın 1980'de dönemin Yugoslavya gizli servisi tarafından öldürüldüğünü söylüyorlar.
Cinayet hâlâ aydınlatılabilmiş değil.
Ljubica Milicevic, "Ben kimsenin ölmesini değil, adalet istiyorum. Cezalandırılmalılar" diyor.
Eşi ölünce Milicevic beş çocuğuyla tek başına kalmış.

Almanya'nın batısında, eski Yugoslavya'nın bir parçası olan Hırvatistan'dan göç etmiş çok sayıda Hırvat yaşıyor.
O dönemlerde güçlü olan Hırvat milliyetçileri ile çokuluslu eski Yugoslavya arasındaki siyasi savaşın içine çekiliyorlardı.
Sürgündekilerin arzusu bağımsızlıktı. Bu nedenle Almanya'ya gönderilen katiller sürgündeki muhalifleri hedef alarak öldürüyordu. Milicevic eşinin de onların kurbanlarından biri olduğunu düşünüyor.

Gizli servisin marifetleri

Dönemin Yugoslavya gizli servisi UDBA'nın (Uprava državne bezbednosti, kamu güvenliği teşkilatı) sürgündeki en az 22 Hırvatı öldürüldüğü tahmin ediliyor.
Şimdiye kadar sadece tek bir cinayet yargıya intikal etti.
Yıl 2008, Münih Eyalet Yüksek Mahkemesi. Böyle bir dava Alman yargısında ilk kez görülüyor.
Bavyera emniyeti, eski gizli servis sorumluları hakkında soruşturma başlatıyor ve ardından da sorumlular hakkında tutuklama kararı çıkıyor.
Hakkında tutuklama kararı çıkarılanlar arasında yer alan Josip Perkovic, gizli servis adına Batı Almanya'da sürgünde yaşayan Hırvatları izliyordu.
Ancak Hırvatistan Perkovic'i iade etmedi.
Milicevic, eşinin ölümünden Perkovic'in sorumlu olduğundan emin.

Hırvatistan AB üyesi olmaya hazırlanıyor. Milicevic Ailesi'nin umudu, sorumluların bir an önce yakalanması. Zira sorumlular Hırvatistan'da özgürce yaşayabiliyor.
Hırvatistan'ın başkenti Zagreb. Eski gizli servis şefi Perkovic burada yaşıyor ve sık sık kamuoyunun karşısına çıkıyor.
1990'lı yılların Yugoslavya'sında Hırvat askerlerinin işkence yaptığı gerekçesiyle görülen başka bir dava...
Josip Perkovic bu davanın sanığı değil, tanığı...
Röportaj için kendisine aylarca ricada bulunuyoruz, ama kabul etmiyor.
Hırvat yargısının eski gizli servisle ilgili olarak bugüne kadar harekete geçmemiş olmasının nedeni Hırvat gazeteci Zeljko Peratovic için açık.
Peratovic, "Josip Perkovic ve diğerleri daha sonra Hırvatistan'daki Milliyetçi Bağımsız Parti'ye katıldıkları için kimse bu konuyu açmak istemiyor" diyor.
Hırvatistan, eski Yugoslavya'dan ayrılırken onlar yönetimdeydi.
Eski Yugoslav istihbaratı, Batı tarafından tanınan bağımsız Hırvatistan’a sızarken şiddeti de beraberinde getirdi.

‘İşkenceciler kıyafet değiştirdi’

Gazeteci Peratovic, Zagreb İstasyonu'nda buna tanık olduğunu tahmin ettiği biriyle buluşuyor. Dobroslav Gracanin, 90'lı yıllarda Yugoslav ordusunda subaydı.
1992'de tutuklanan Gracanin sorguya çekilirken işkence görmüş.

Yine Josip Perkovic ve çalışanları... Gracanin, kendisini sorguya çekenlerin kim olduğunu bilmiyor. Özgür kaldıktan sonra Hollanda'ya yerleşmiş. 10 yıldır orada yaşıyor.
Geçen yılki Zagreb ziyareti sırasında savaş döneminden kalma bir fotoğrafta ona işkence yapan kişiyi görüp tanımış.
Gracanin, "Aynı insanlar, sadece kıyafetlerini değiştirmişler" diyor.

90'lı yıllarda savaş döneminde işkence yapan istihbaratçılar, 70'li ve 80'li yıllardaki gizli servisin uzantıları. Hiçbiri yaptıklarının hesabını vermedi.
Dobroslav Gracanin, "Hırvatistan'da hukuk yok, hakikat yok. Herşeye yolsuzluk bulaşmış. Bana göre, ülke Avrupa Birliği kriterlerinden çok uzakta" diyor.
Hırvatistan 1 Temmuz'da AB üyesi olacak. Ljubica Milicevic, kızı ve avukatı 33 yıl sonra cinayetin açıklığa kavuşturulmasını umut ediyor. Hırvatistan, AB üyesi olarak kurallara uymak zorunda. Aranan eski gizli servis şeflerinin iadesi de söz konusu olabilir.

© Deutsche Welle Türkçe

DW/FH/HS/AG/NH