Havalar neden çıldırdı?

Amerika Birleşik Devletleri’nin doğu kesimleri şimdiye kadar görülmemiş kalınlıktaki kar örtüsü altında inlerken, Almanya’da da haftalardır dondurucu soğuklar hüküm sürüyor. Güneyde ise Brezilya çöl sıcaklarından bunalıyor. Ekvador, tarihinin en büyük kuraklığıyla pençeleşiyor. Meksika’da, yatağına sığmayan nehirler sel ve su taşkınlarına yol açıyor. Bu bir rastlantı mı yoksa aşırı hava koşulları arasında açıklanabilir bir bağlantı mı var?

Meteoroloji uzmanları küresel bir neden bulduklarından söz ediyorlar. Pasifik Okyanusu’nun tipik hava fenomeni El Nino ile Atlantik Okyanusu’nun kuzeyindeki inançtı ve soğuk alçak basınç sisteminin bütün dünyada hava durumunu aşırı uçlara sürüklediği öne sürülüyor.

El Nino ve Kuzey Atlantik

Colorado Üniversitesi’nin meteorolojik araştırmalar bölümlünden Klaus Woltter, ‘bu oyunun iki kahramanı var; El Nino ve Kuzey Atlantik’, diyor. Aşırı bir doğa hadisesi olan El Nino birkaç yılda bir Pasifik Okyanusu’nun doğusunda kendini hissettiriyor ve deniz suyunun aşırı derecede ısınıp doğu yönündeki akıntıya dönüşmesiyle meydana geliyor. Sıcak okyanus suyu, muazzam fırtına ve yağmur sistemlerinin ‘humusunu’ oluşturuyor. El Nino Amerika kıtasında yağışların katlanarak artmasına yol açarken bu hava sisteminin sırtını döndüğü Avustralya’da devirli kuraklık toprakta can bırakmıyor.

Amerikan Deniz ve Okyanus Araştırmaları Dairesi uzmanları, Pasifik Okyanusu’nun Avustralya ile Merkezi Amerika arasında kalan bölümünde ısının son derece yüksek olduğunu ve bu kış dünya ikliminin bu bölgede ‘hazırlandığını’ belirtiyorlar. Buna bir de Kuzey Atlantik bölgesindeki kutup soğuklarının adeta sabit bir noktada takılıp kalmış olması ekleniyor. Hava durumunun kıtalar arasında büyük farklılıklar göstermesi bu ikiliden kaynaklanıyor. Batı'dan sürüklenen yağmur yüklü bulutların kuzeydeki soğuk hava kütlesiyle çarpışması sonucu ABD’nin kuzeydoğu kesimlerine anormal miktarda kar düşüyor. Meteoroloji uzmanı Klaus Wolter, Kuzey Yarıküre'deki anormal hava şartlarının bu iki iklim fenomeninin sentezi olduğunu söylüyor.

Yüzyılın en sert kışı

Hava raporları istatistiklerinin hazırlanmaya başladığı 1884 yılı sonrasının en yoğun kar yağışlarına hedef olan kuzeydoğudaki Amerikan eyaletlerine yağan karın ortalama kalınlığı 1,4 metreyi buluyor. Amerikan süper gücünün başkenti Washington’da hayat felce uğradı. Hava o kadar soğuk ki, basın haberlerine göre; hırsız, soyguncu ve yankesiciler bile sokağa çıkamadığından suç oranı bir hayli düşmüş.

Brezilya sıcaklarla kavruldu

Güney Amerika’nın sorunları ise farklı. Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde sıcaklık karnaval şenlikleri arifesinde 46 dereceye kadar çıktı. Sahra Çölü bile Rio kadar ısınmıyor. Son 50 yılın en sıcak günlerini geçiren samba diyarına komşu Sao Paulo eyaletinde ise iki aydır aralıksız yağmur yağıyor. Sıcak ve seller Brezilya’da şimdiye kadar en az 100 can aldı.

Havadaki kaos yağış dağılımının dengesini de bozdu. Meksika’nın yarısı sular altında. Bolivya ve Peru’da sürekli yağışlar yüzünden meydanda gelen toprak kaymaları yolların kapanmasına ve yerleşim birimlerinin dış dünyayla bağlantılarının kopmasına yol açıyor. Ekvator kuşağında ise kuraklık had safhada. Ekvador son 40 yılın en çetin kuraklığı ile boğuşuyor. Venezüella’daki barajlar kuraklık yüzünden su tutmadığı için sık sık elektrik kesiliyor. Normal şartlarda kış mevsiminin en çok yağış alan yerlerinden biri olan Kanada’nın olimpiyat kenti Vancouver kar sıkıntısı çekiyor.

Meteoroloji uzmanlarına göre atmosferin ısınması, El Nino hadisesinin bundan böyle daha sık görülmesine neden olacak. Şu aylarda havanın adeta çıldırmasının anormal olmadığını belirten, Weather Underground adlı Amerikan internet sitesinden Jeff Masters, ‘nedense kış mevsiminin normal olarak soğuk geçtiğini unutmuşuz’, diyor ve ekliyor, ‘Kış mevsiminde hava soğursa ne olur? Kar yağar.’

© Deutsche Welle Türkçe

Derleyen: Ahmet Günaltay (dpa/AFP)

Editör: Ayhan Şimşek