Hastalıklara genetik müdahale

İnsan DNA'sının genetik şifreleri, 2000 yılında neredeyse tamamen çözüldü. Genetik alanında atılan bu önemli adım, kan ve DNA örneklerinin toplandığı biyolojik veri bankalarının önemini artırdı. İzlanda, Amerika Birleşik Devletleri ve Estonya, en büyük veri bankalarının temelini attı. Almanya’da da kurulan veri bankasından, yaygın şekilde görülen hastalıkların nedenlerini ortaya çıkarma çalışmalarında yararlanılıyor.

Kiel Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde başlatılan proje, kısaca popgen olarak adlandırılıyor. Fakülte binasının bodrum katında genişçe bir salona yerleştirilen özel soğutucularda, eksi 80 derecede, onbinlerce kişinin kan ve DNA örnekleri tutuluyor.

Kişisel bilgiler dosyalanıyor

Popgen projesi, Almanya’nın en büyük biyolojik veri bankası olarak kabul ediliyor. Popgen yöneticisi Stefan Schreiber: „Kan ve DNA örnekleri 400 litre hacmindeki soğutucularda korunuyor. Yani her soğutucu 10 binden fazla örnek barındırıyor. Herhangi bir soğutucu arızalandığında, hemen alarm çalıyor. Örneklerin başka bir soğutucuya taşınması durumu için boş buzdolapları hazır tutuluyor.“

DNA ve kan örnekleri, hasta ve sağlıklı olmak üzere iki gruptan toplanıyor. Hastalardan kan örneğinin yanı sıra kişisel bilgi ve hastalığının gelişimine dair notlar da alınarak dosyalanıyor. Böylece, genetik yapı, dış etkenler ve uygulanan tedavi yöntemlerinin birbirini nasıl etkilediği aydınlatılmaya çalışılıyor. Sağlıklı gruptan temin edilen kan örneklerinden, karşılaştırma ve kontrol amacıyla yararlanılıyor.

Kan örneklerini gönüllüler sağlıyor

Popgen yöneticisi Stefan Schreiber, kan örneklerinin gönüllüler tarafından verildiğini, her gönüllüyle tek tek temas kurulduğuna dikkat çekiyor: „Popgen projesi, sürekli değişim içindeki Alman nüfusunun genetik ve moleküler arşivini çıkarmayı hedefliyor. Özellikle son 70 yıl içinde pek çok yeni hastalık ortaya çıktı. Ayrıca 20 yıl içinde bizi etkilemesini beklediğimiz yeni hastalıkların yayılmasını bekliyoruz. Popgen, işte bu hastalıklara karşı mücadelede yarar sağlayacak. 30 yıl önce böyle bir projeyi hayata geçirmiş olsaydık, pek çok hastalığın önüne geçebilirdik.“

Uzmanlara göre uzun yıllara yayılarak boyutları genişletilecek bir biyolojik veri bankası, araştırmacılara yeni hastalıklarda genetik değişimin oynadığı rolü tesbit etme imkanı sunacak.

Etkin tedavi yöntemleri

Kiel Üniversitesi Popgen projesi yöneticisi Stefan Schreiber, projenin yalnızca hastalıkların önlenmesini değil, uzun vadede daha etkin tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinde genetik tıbbın imkanlarından yararlandığını vurguluyor: „Genetik tıp, hastaya daha iyi tedavi yöntemleri tatbik edilmesinde genetik verilerden yararlanılmasıdır. Hangi tedavi yönetim tamamen terk edilmeli, hangisi yan etkilere yol açabilir. Bu esasta geliştirilecek genetik tıp, önümüzdeki 20-30 yıllık süreç içinde çağdaş tıbbın bütün birikimlerini ihtiyaç duyan herkese açabilmemiz bakımından önem taşımaktadır.“