Hangi bakanlıklar hangi partiye?
2 Aralık 2013
Almanya'da Hrıstiyan Birlik Partileri ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) arasında Koalisyon Sözleşmesi'nin geçen hafta imzalanmasının ardından gözler 6-12 Aralık tarihleri arasında yapılacak Sosyal Demokrat Parti tabanının oylamasına çevrildi. 475 bin Sosyal Demokrat Parti üyesi, mektupla Büyük Koalisyon hakkındaki görüşünü bildirecek. Kamuoyu araştırma şirketi Emnid tarafından yaptırılan bir araştırmaya göre, üyelerin yüzde 70'i Büyük Koalisyon'a onay veriyor. Bu öngörü gerçekleşirse, Almanya'da Noel öncesinde hükümet kurulacak. Ancak muhtemel bakanların isimleri kamuoyundan gizli tutuluyor.
Nispi temsil prensibi
Almanya'da bakanlar kurulu 14 bakandan oluşuyor. Fakat Almanya'da bakanların belirlenmesi hiç de kolay bir süreç değil. Düsseldorf Heinrich Heine Üniversitesi'nden siyaset bilimi uzmanı Henrik Gast demokratik sistemin temelini oluşturan ‘nispi temsil' prensibinin bunda etkili olduğunu söylüyor: “Almanya'da nispi temsil sistemine dayanan bir demokrasi var, bu günümüzde de geçerli. Alman tarihinde büyük bir rol oynayan bu sistem, konum ve görevlerin belli kriterlere göre dağılımını öngörür.”
Bakanlıkların dağılımında din, mezhep, cinsiyet ve etnik köken gibi unsurların dengeli olmasının yanı sıra, milletvekillerinin seçim bölgesi de göz önünde bulunuduruluyor. Dışişleri bakanlığı için adı geçen Sosyal Demokrat Partili Frank Walter Steinmeier tartışmasında da bu göze çarpıyor. Kuzey-Ren Vestfalya eyaletinde dünyaya gelen ve siyasi kariyerine Aşağı Saksonya eyaletinde başlayan Steinmeier'in seçim bölgesi ise Brandenburg. Öte yandan parti içerisinde ağırlık sahibi eyalet teşkilatlarının da, ağırlıkları oranınca temsil edilmesi gerekiyor. Örneğin Sosyal Demokrat Parti tabanı içinde Kuzey Ren Vestfalya teşkilatı büyük bir öneme sahip, dolayısıyla bu eyaletten milletvekillerinin kurulacak hükümet içerisinde daha fazla görev alması bekleniyor. Dresden Teknik Üniversitesi'nden siyaset bilimi uzmanı Werner Patzelt, bakanlar seçilirken parti içerisindeki yapılanmanın da dikkate alınması gerektiğini söylüyor:“Parti içindeki farklı görüşlerin, muhafazakâr ve ileri görüşlülerin de orantılı bir şekilde kabinede temsil edilmesi şart. Arka planda Başbakan'ın farklı görüşteki siyasetçilere kabinede görev vermesi ve onları meclis grup başkanı olarak bırakmamasının daha iyi olduğu kuralı rol oynuyor.”
'Uzmanlık eski bir ideoloji'
Almanya'da bakanlıkların dağılımında üzerinde durulan bir diğer unsur ise ‘yeni eyaletler' olarak adlandıran eski Doğu Almanya eyaletlerinin de hükümette temsil edilmesi. Fakat hem Doğu Almanya kökenli hem de kadın olan siyasetçiler daha avantajlı, zira nispi temsil prensibi uyarınca cinsiyet eşitliği de gözetilen konulardan. Peki, bakanların uzmanlık alanı ne denli önemli? Federal Siyasi Eğitim Merkezi eski Başkanı Heinrich Oberreuter, “Parlamenter demokraside hiç kuşkusuz büyük bir rol oynamayan ve oynaması da mümkün olmayan unsur, bakanların uzmanlardan seçilmesi gerektiği yönündeki eski ideoloji. Demokrasi teknokratik değil, siyasi ölçütler ortaya koyar. Onlardan beklenen özellik, siyasi ölçütlere göre hareket edecek kabiliyete sahip olmaları. Koalisyon siyasetine göre karar almaları gerekiyor. Önemli olan bu nitelik" şeklinde konuşuyor.
Bakanlık pazarlıkları
Diğer bir deyişle, Berlin'de bakanlık pozisyonuna kimlerin getirileceği yazılı olmayan kurallara göre belirleniyor. Koalisyon ortaklarından bir parti dışişleri bakanlığını elinde bulundurursa, diğer parti savunma bakanlığını üstleniyor. Aynı kural maliye ile ekonomi ve içişleri ile adalet bakanlıkları için de geçerli. Fakat bu noktada siyasi partilerin menfaatleri de rol oynuyor. Örneğin Almanya'da tarım eyaleti olarak bilinen Bavyera'nın partisi Hrıstiyan Sosyal Birlik Partisi tarım bakanlığının, Sosyal Demokrat Parti ise siyasi gelenekleri doğruştusunda çalışma ve sosyal işler bakanlığının hakkı olduğunu öne sürüyor. Hangi partilerin kaç sayıda bakanlığa sahip olacağı henüz netlik kazanmadı. Fakat Sosyal Demokrat Parti'nin altı, Hrıstiyan Demokrat Birlik Partisi'nin beş, Hrıstiyan Sosyal Birlik Partisi'nin ise üç bakanlığı elinde bulunduracağı tahmin ediliyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Janine Albrecht / Başak Özay
Editör: Nihat Halıcı