Gizli cezaevi iddialarına soruşturma

Amerikan gizli servisi CIA’in, bazı Avrupa ülkelerinde gizli cezaevleri olduğu ve tutukluları Avrupa havaalanlarından gizlice naklettiği iddiaları giderek büyüyor. Ortaya atılan bu iddiaları ortaya çıkarmak için harekete geçen AB’nin dışişleri bakanları, ABD’den CIA’in Avrupa’da yürüttüğü çalışmalarla ilgili bilgi talep etme kararı aldı. Ayrıca Danimarka, İsveç, Norveç gibi ülkeler de münferit olarak konuyla ilgili araştırmalar yapacak.

Son olarak Avrupa Konseyi de CIA’in tutukların Avrupa’daki gizli nakilleriyle ve cezaevleriyle ilgili resmi bir soruşturma başlattı. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Davis, üye ülkelerden, sınırları içinde terör şüphelilerinin yasadışı yollarla tutulup tutulmadığına dair bilgi talep etti. Ancak Amerikan gizli servisi CIA’in adı, dilekçe metninde tam olarak yer almadı.

Avrupa Konseyi Sözcüsü Matjaz Gruden, bu talebin dayandığı yasal zemininin ise Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi olduğuna dikkat çekti. Soruşturmanın yasal dayanağını ne olduğunu belirten Gruden, “Yasadışı yollarlarla yapılan tutuklamalar ve gizli yapılan uçuşlarla bu insanların başka yerlere nakledilmesiyle ilgi son dönemde artan haberler yüzünden, Genel Sekreter, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 52. maddesini kullanma kararı aldı” diye konuştu.

Araştırma komisyonları kuruldu

Avrupa Konseyi içindeki bir meclis gurubunda ise konuyla ilgili araştırmalar başlatıldı bile. Gurubun başındaki İsviçreli Dick Marty, soruşturmayı yürüten hukuk komisyonuna, sivil toplum örgütleri ile birlikte yürüttükleri araştırma verilerini ilettiklerini açıkladı. Komisyonunda görevli olan Günter Schrimmer, Avrupa havaalanları ve CIA bağlantısı üzerinde durulduğunu anlattı.

Schrimmer, “CIA için çalışan veya geçmişte çalıştığı iddia edilen birçok uçakla ilgili bir listemiz var. Biz de bu listenin gerçek olup olmadığını araştırmak durumundayız. Uçakların Avrupa genelinde nerelerde iniş kalkış yaptığını belirleyerek, muhtemel uçuş haritaları çıkarabiliriz” diye konuştu.

Listeye konu olan uçaklar genellikle CIA ile irtibatı bilinen çok küçük uçuş firmalarına ait. Bu şirketlerin Avrupa hava sahası içerisindeki uçuşları “Eurocontrol” diye anılan Avrupa Gözetim Dairesi tarafından denetleniyor. Uzmanlar, sivil toplum örgütleriyle işbirliği sayesinde edinilen Kabil’e gizli nakledilen tutuklularla ilgili verilerin, soruşturmanın ilerlemesinde önemli rol oynayacağını düşünüyor. Ayrıca İspanya’nın Torrejon bölgesinde yer alan Avrupa gözetleme uydusuyla da Polonya ve Romanya’da varlığı iddia edilen gizli hapishaneler hakkında detaylı bilgiye ulaşılacağı tahmin ediliyor.

Konsey’in yaptırım gücü yok

Gözlemciler, Avrupa Konseyi’nin geniş çaplı bir cezai yaptırım gücü olmadığını belirtiyor. Ancak Strasburg’da, ‘gizli servislerin İnsan haklarını ihlal eden çalışma yöntemlerinin” tartışılıyor olması bile, bu örgütlerin faaliyetlerini tekrar gözden geçirmelerine neden olacağı düşünülüyor.