Gözler Irak konferansında

Irak’ın başkenti Bağdat'ta Cumartesi günü yapılacak Irak konferansına, komşu ülkelerin yanı sıra Batılı ülkenin temsilcileri katılıyor. Üst düzey memurların katılmıyla gerçekleştirilecek toplantı, BM Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri Rusya, ABD, Çin, İngiltere ve Fransa'nın büyükelçi düzeyindeki temsilcileri ile Suriye ve İran dahil Irak'a komşu ülkelerin temsilcilerini bir araya getirecek olması bakımından, bu türden ilk toplantı niteliği taşıyor.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon, Irak özel temsilcisi Eşref Gazi'yi gözlemci olarak Bağdat’a gönderecek. Toplantıda Türkiye'yi Irak Özel Temsilcisi Büyükelçi Oğuz Çelikkol başkanlığındaki bir heyet temsil edecek. Washington yönetiminin Irak özel görevlisi David Satterfield’in başkanlık edeceği Amerikan heyetinin ise baştka İran ve Suriye heyetlerine karşı nasıl bir tutum sergileyeceği merakla bekleniyor.

Özellikle İran’ın toplantıda ön plana çıkması bekleniyor. Washington tarafından Irak’taki Şii gruplara silah desteği sağlamakla itham edilen İran’la ABD yönetimi, nükleer gerginlik nedeniyle bugüne kadar hiçbir surette doğrudan temas ve müzakerelere yanaşmıyordu. Satterfield “Kaçıp gidecek değiliz“ şeklindeki ifadeleriyle İran heyetiyle doğrudan temas kurulabileceğinin işaretlerini verdi.

Türkiye'nin endişesi Kuzey Irak

İran’ın en yakın müttefiklerinden Suriye ise Irak meselesini, uluslararası izolasyondan kurtulmada önemli bir araç olarak değerlendiriyor. Lübnan savaşına karıştığı gerekçesiyle ekonomik açıdan uluslararası toplumdan adeta tecrit edilen Suriye, “Biz de bölgenin önemli aktörlerinden biriyiz“ diyerek ABD’yi müzakere masasına çekmeye çalışıyor. Washington yönetmi, Irak’taki intihar saldırganlarının Suriye üzerinden sızdığını ve Şam yönetiminin buna karşı herhangi bir önlem almadığını savunuyor.

Ortadoğu’da söz sahibi olma yolunda İran’la çekişen Suudi Arabistan ise Irak’taki Sünnileri destekliyor. Aynı zamanda ABD’nin bölgede güvendiği en önemli müttefiklerinden biri olan Riyad yönetimi, Amerikan birliklerinin çekilmesi durumunda gerekirse Iraklı Sünnilere silahlı yardımda bulunabileceğini belirtiyor. Geçen hafta sonu Riyad’da bir araya gelen İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ile Suudi Arabistan Kralı Abdullah’ın üzerinde mutabık kaldığı konu ise Irak’ın tümüyle bir kaos ortamına sürüklenmesinin mutlak surette önlenmesi gerektiğiydi.

Bağdat konferansının bir diğer katılımcısı olan Türkiye’nin Irak’a dair en büyük endişesi ise Kuzey Irak’ta bir Kürt devletinin kurulması olasılığı. Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, konferans önce yaptığı uyarıda “Irak’ın bölünmesinin tüm bölge için bir şok dalgası anlamına geleceğini“ belirtti.

Birbirinden farkıl çıkar ve endişeleri olan Irak’ın koşularının üzerinde uzlaştıkları nokta ise bölgenin ve güven ve istikrarının ancak Irak’ın da güven ve istikrara kavuşmasıyla temin edilebileceği.

İstanbul’da ikinci konferans iddiaları

Bu arada ABD Dışişleri Bakanlığı, Irak konusunda dışişleri bakanları düzeyinde düzenlenmesi planlanan bir konferansın yerinin belirlenmesinden önce, Bağdat'ta hafta sonu için planlanan toplantının sonucunun bekleneceğini bildirdi.

The Washington Post gazetesinin yazarı Jim Hoagland, dünkü makalesinde diplomatlara dayanarak, ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice'ın, dışişleri bakanları düzeyinde Irak'ın komşularının, BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyelerinin ve G-8 ülkelerinin katılımıyla düzenlenecek bir konferansa gelecek ay ev sahipliği yapması konusunda Türkiye'yi "ikna ettiğini" ve kendisinin de bu konferansa katılacağını yazmıştı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sean McCormack, bu ifade konusunda görüşünün sorulması üzerine, Bağdat'ta hafta sonunda büyükelçiler ve temsilciler düzeyinde bir ön toplantının yapılacağını ve olası bir bakanlar konferansının bunun ardından gelebileceğini söyledi. Sözcü, "Bakanlar düzeyindeki toplantının yeri için henüz nihai bir karar alındığını sanmıyorum. Dolayısıyla olası bir bakanlar toplantısının nerede yapılabileceğine ilişkin açıklamayı, konferansın düzenleyicisi olan Iraklılara bırakacağım" dedi.

McCormack, Türkiye'nin, daha önce Irak'ın komşularını bir araya getiren toplantılara ev sahipliği yaptığını hatırlatarak, "Türkler, daha önce komşu ülkeler toplantıları düzenleyerek çok yapıcı rol oynadı" diye konuştu.

ABD'de iç çekişmeler

Washington yönetimi, Bağdat’taki konferansla, giderek girdaba dönüşen Irak sorununun çözüm sürecinde Türkiye, İran, Suriye ve Suudi Arabistan gibi bölgenin söz sahibi ülkeleri de dahil etmeyi hedefliyor. Ancak Irak politikası, Amerikan Kongresi'nde kontrolü ele geçiren Demokratlarla ABD Başkanı George Bush'u bir kez daha karşı karşıya getirdi.

Demokrat liderlerin, Irak'taki tüm Amerikan askerlerinin gelecek yıl Ağustos ayına kadar bu ülkeden çekilmesi planı Beyaz Saray'ın tepkisine neden oldu. Demokratlar tarafından gündeme getirilen çekilme planı, bu konuda tarih belirlemeye karşı olan başkan George Bush'a "doğrudan meydan okuma" olarak değerlendiriliyor.

Plan, Bush'un, Irak ve Afganistan için talep ettiği mali kaynağın sağlanmasını, ancak Irak'taki askerlerin, gelecek yıl Eylül ayında çekilmeye başlamasını öngörüyor. Bush'un Irak stratejisinin sonuç vermediğini belirterek "Kongre bir yol çizmeli" diyen Demokrat liderler, plana destek sağlamaya çalışıyor.

19 Mart'ta yapılması beklenen oylamanın, Temsilciler Meclisi Başkanı Demokrat Partili Nancy Pelosi için önemli bir sınav olacağı yorumu yapılıyor. Plana tepki göstermekte gecikmeyen Beyaz Saray, destek bulamayacağını savunduğu planın, Bush'un önüne gelmesi halinde veto edileceğini bildirdi.