Enron yargı önünde

Yaklaşık dört yıl önce, dünyanın en büyük enerji şirketlerinden Amerikan menşeili Enron’un iflas etmesiyle, şirkette oynanan kirli oyunlar da su yüzüne çıktı ve Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en büyük skandallarından biri patlak verdi! Ekonomi dünyasından, siyasilere, hatta Başkan Bush’a kadar uzanan skandal için “11 Eylül kadar önemli,“ yorumu yapılıyor. Enron davası bugün görülmeye başlanıyor...

Yüzyılın skandalı

Açgözlülük, yolsuzluk, haksız kazanç… Amerikalılar Enron adını, bu sözcüklerle birlikte anıyor. ABD tarihinin en büyük, yarattığı dalgaları dünyanın birçok ülkesi ve finans kurumunu sarsan skandala ilişkin dava için start verildi. ABD’yi altüst eden, Amerikan yönetimini yasaları değiştirmeye, tüm dünyada büyük şirketleri işletme etiği ve muhasebe denetimleri üzerinde sıkı önlemler almaya yönelten, yüzyılımızın en büyük şirket skandalının başaktörleri Enron’un eski yöneticilere Kenneth Lay ve Jeff Skilling yargılanıyor. Davanın dört ay kadar sürmesi bekleniyor.

20 bin kişi işinden oldu

Skilling ve Lay’e yöneltilen suçmamalar hayli fazla. Bilançolarda sahtekarlık, haksız kazanç, çete kurma... Enron’nun batmasıyla birlikte 20 bin kişi işinden, binlerce emekli de maaşlarından oldu.

Ken Horton da eski bir Enron çalışanı. Enron’un iflasından sonra başka bir şirkette iş bulabilen şanslılardan. Ken, birçok kişinin kendisi kadar şanslı olmadığını söylüyor. Ken, “Emekli olmak üzere olan birçokları, her şeylerini kaybetti. ABD’de zararlarını karşılacak sosyal bir ağ da yok” diye konuşuyor.

Toplam 325 yıl hapis cezası

Suçlu olduklarını kabul eden Enron şirketinin iki diğer yöneticisi ise, suçsuz olduklarını iddia eden Lay ve Skilling aleyhinde tanıklık edecek. 63 yaşındaki Lay 175 yıl, 52 yaşındaki Skilling ise 325 yıl hapis cezasına çarptırılabilir. Ancak hukuk çevreleri, şimdiden davanını sonunu kestirmenin mümkün olmadığını söylüyor. Chicago Üniversitesi’nde görevli hukuk profesörü Douglas Baird’e göre, Enron yöneticilerinin suçları başarısız olmak ve bu da hukuken ceza gerektirecek bir durum teşkil etmiyor.

Baird, “Lay’in aptal olduğuna dair bir takım ipuçları var. Ama aptal olmak suç değil ki. Enron’un batmasına neden olan yolsuzluk değil, kötü işletme modeliydi. Fakat, başarısız bir işletme modeline sahip olmak, ceza almayı gerektirmez...” diye konuşuyor.

Savunma avukatlarının da hukuk profesörü Baird’inkine benzer bir tezleri var. Lay’in avukatı Michael Ramsey, “Müvekkilim şirketin iflasından üzüntü duyuyor, ama bir şirketin batması suç değil” diyor.

Kısa Enron tarihi

1985 yılında kurulan Teksas–Houston merkezli Enron Corporation, kısa sürede büyüyerek ABD'nin 7. büyük şirketi oldu. Satın aldığı enerjinin dağıtımıyla büyüyen şirket, doğalgaz, rüzgar enerjisi, elektrik üretimi ve dağıtımına egemen oldu. ABD dışında, Türkiye’den Hindistan’a, Kafkaslar’dan Avrupa’ya pekçok ülkede, milyarca dolarlık yatırımlar yaptı. Şirket büyüdükçe büyüdü, hisseleri Wall Street’te adeta altın hisse muamelesi gördü yıllarca. Ta ki Enron, Aralık 2001’de iflasını isteyene dek...