280710 Iceman DNA

Buz adam Ötzi, 1991 yılında Alman dağcılar tarafından donmuş bir şekilde Alpler'de bulunmuştu. Bilim insanları o zamandan beri 5 bin yaşındaki bu buz adam hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için durmaksızın çalışıyor. Şu ana kadar üzerinde çok sayıda deney yaptılar, örnekler alıp incelediler ve yanında bulunan taş aletleri kontrol ettiler. Ötzi, şimdi İtalya’nın kuzeyindeki Güney Tirol Arkeoloji Müzesi’nin en önemli parçası.

Bozen Avrupa Akademisi'nden Albert Zink, ulaşılan başarıyla ilgili heyecanını "Bu bizim temel sorularımızdan biriydi: Buz adamın genomik DNA’sını belirleyebilecek miyiz? Ve şimdi cevap vermemiz, üzerinde çalışmamız gereken şeyleri içeren yeni bir evren var. Bu çok önemli ve ben de çok heyecanlıyım" sözleriyle dile getirdi.

İnsanın evriminin anlaşılmasına katkı

DNA diziliminin belirlenmesi, bilim insanlarının Ötzi’nin genetik yapısının bir kopyasına sahip oldukları anlamına geliyor. Araştırmacılar, insan genomunun dizilimini on yıl önce açıklamışlardı. Zamanla diğer organizmaların ve eski çağlarda yaşamış olan insanların DNA dizilimleri de tespit edildi. Albert Zink, kendisi ve ekibinin hedeflerini, "Kesinlikle buz adamın tam olarak nasıl oluştuğunu göstermek istiyoruz: Belirli bazı hastalıklara yol açan genler taşıyor muydu? Örneğin sütü sindirip sindiremediğini bilmek istiyoruz. Bunlar insanların evrimi konusunda önemli bilgiler" şeklinde açıkladı.

Arizona State Üniversitesi’nde antropoloji alanında profesörlük yapan Anne Stone da 1990’lı yıllarda buz adam üzerinde çalışmalar yürütmüş. Ancak dönemin teknolojik koşulları nedeniyle Ötzi’nin DNA dizilimini belirleme çalışmaları hep başarısızlıkla sonuçlanmış. Şimdi bu görevin yerine getirilmiş olmasından dolayı memnun olan Stone yine de bakır çağında yaşamış insanlar hakkında hemen çok fazla sonuç çıkarılmaması konusunda uyarıyor.

Stone, "Bu sadece tek bir örnek. Benim için önemli olan halk düzleminde daha fazla örnek. O dönem hakkında kesin bir şeyler söyleyebilmek için 25 ile 50 arasında örneğe ihtiyacınız var" diyor.

Yeni tedavi yöntemleri için umut

Fakat Zink, buz adamın fizyolojisinin ötesinde, Ötzi’nin diyabet gibi hastalıkların nasıl bir evrim geçirdiği konusundaki sorulara bir yanıt sağlayabileceğini ve bunun gelecekte daha iyi tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine katkıda bulunabileceğini belirtiyor. Bilim insanları ayrıca, DNA’sının bazı öğelerinin Alpler bölgesinde hâlâ bulunup bulunmadığını da merak ediyor.

Zink, "Buz adamla ilgili verileri bu bölge insanlarıyla karşılaştırmak oldukça ilginç olacaktır. O zaman aralarında sıkı bir bağ bulunduğunu ya da bir şekilde bu insanlardan çok farklı olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü soyu bir şekilde tükenmiş veya genleri hâlâ halk arasında bulunuyor olabilir" şeklinde konuşuyor.

DNA dizilimini belirlenmesi çalışmalarında yer alan biyoenformatik uzmanı Andreas Keller ise "Biliyorsunuz ki incelememiz gereken 3 milyar baz var ve biz bu sürecin ortasındayız. Geçen 5 bin yıllık tarih hakkında neler öğreneceğimizi nihai sonuçlar gösterecek. Bu sonuca dört ay gibi bir süre zarfında ulaşacağımızı umut ediyorum" açıklamasını yaptı.

© Deutsche Welle Türkçe

Cyrus Farivar / Çeviri: Başak Sezen

Editör: Hülya Köylü