Başbakan Erdoğan "erken seçim" dedi

Ana muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi'nin cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunun iptali konusunda Anayasa Mahkemesi’nde yaptığı başvuru sonuçlandı. Anayasa Mahkemesi, cumhurbaşkanı seçiminin ilk tur oylamasını Anayasa'ya aykırı bularak, yürürlüğünü durdurdu. Anayasa Mahkemesi, TBMM’de cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci ve ikinci turlarında 367 toplantı yeter sayısının aranmasının Anayasa’ya göre şart olduğuna hükmetti.

Anayasa Mahkemesi Başkanvekili Haşim Kılıç, Yüksek Mahkeme'nin toplantısının ardından yaptığı açıklamada, Anayasa Mahkemesi'nin Antalya Milletvekili Deniz Baykal, Ankara Milletvekili Önder Sav ile 132 milletvekilince 11. cumhurbaşkanının seçimi konusunda TBMM'deki oylamaya ilişkin yapılan itirazı görüşerek, karara bağladığını bildirdi.

Kılıç, kararı şöyle açıkladı: ''11. Cumhurbaşkanı'nın seçimine ilişkin ortaya çıkan cumhurbaşkanı seçiminde gözetilmesi gereken toplantı yeter sayısı ile ilgili TBMM'nin 27 Nisan 2007 günlü 96. birleşimindeki oylamaya ilişkin kararın bir içtüzük değişikliği niteliğinde görüldüğü, bunun da Anayasa'ya aykırı olduğu, Haşim Kılıç ve Sacit Adalı'nın karşı oyu ve oyçokluğuyla, içtüzük değişikliği niteliğinde görülen TBMM'nin söz konusu kararının yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmiştir.''

Cumhurbaşkanlığı seçim süreci yeniden

Haşim Kılıç ''Artık ikinci turu oylama şeklinde bir oylama değil, artık bundan sonra sürecin yeniden başlaması, tekrar edilmesi demek. Biz kısa kararı TBMM Başkanlığı'na sanıyorum yarın sabah bildiririz'' dedi.

Kılıç ''Bizim iptal ettiğimiz birinci tur oylamadır ve buna ilişkin alınan Meclis kararının iptaliyle ilgilidir. Yani süreç bu noktada birinci turun iptaliyle ilgili olan bir süreçtir. Bundan sonra TBMM devam eder etmez kendileri bilir'' diye konuştu.

Bir gazetecinin ''Yani bundan sonra 367 mi aranacak?'' şeklindeki sorusuna Kılıç, ''Şüphesiz ki mahkeme kararı bunu söylüyor'' şeklinde yanıt verdi.

Çarşamba günü cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turu yineleneceği konuşuluyordu. Ancak bu iptal edildi. TBMM Başkanlığı, cumhurbaşkanlığı seçim süreci ile ilgili yeni bir takvim belirleyecek. Hükümet Sözcüsü ve Adalet Bakanı Cemil Çiçek düzenlediği basın toplantısında “Cumhurbaşkanı seçimi, 367 toplatı yeter sayısı esas alınarak yapılacaktır” dedi.

TBMM Başkanı Bülent Arınç, cumhurbaşkanı seçim turlarını yeniden belirlemek üzere, Danışma Kurulunu Çarşamba saat 11.00'de toplantıya çağırdı. TBMM Başkanlığı'nın ''yarın 2. tur oylamanın yapılamayacağı, ancak AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül'ün cumhurbaşkanı adaylığının hukuken devam ettiği'' görüşünde olduğu öğrenildi.

Gül: "Cumhurbaşkanını halk seçsin"

Öte yandan Anayasa Mahkemesi'nin kararını açıklamasının ardından TRT'de yayınlanan bir programa katılan Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, Anayasa Mahkemesi'nden çıkan sonucun değil ama geçen Cuma günü TSK'nın bildirisinin kendisi için sürpriz olduğunu vurguladı.

Gül, "Türkiye'ye daha fazla gölgeler düşürmemek gerekir. Zaten gölgeler düştü. Bunları hemen yok etmek için yapılması gereken şey en erken seçim ve ayrıca bunlardan kurtulmak için cumhurbaşkanını halkın seçeceği değişikliği hemen yapmak, süratle bu işe girmektir" dedi.

AK Parti'den erken seçime yeşil ışık

Anayasa Mahkemesi'nin kararının ardından erken seçime gidilmesine kesin gözüyle bakılıyor. AK Parti adına ilk tepki Grup Başkanvekili Eyüp Fatsa'dan geldi. Fatsa Anayasa Mahkemesi’nin kararına ilişkin olarak “Parti olarak kararın gereğini yaparız” dedi.

Hükümet Sözcüsü ve Adalet Bakanı Cemil Çiçek, ''Biz seçimlerin öne alınmasına varız. Eğer seçimlerin öne alınması konusunda muhalefet partileri gerekçe bulmayacaklarsa bir an önce seçim yapılmasına varız'' dedi.

"Ancak bir şartımız var" diyen Çiçek sözlerini ''Seçimlerin 4 Kasım'da yapılması halinde 25 yaşında olanlar seçimlerde aday olabileceklerdi. Şimdi seçimlerin öne alınması halinde gelecek seçimlere kadar aday olamayacaklar. Destek vermeleri halinde bu konuda düzenleme yapabiliriz'' diye konuştu.

Erdoğan'dan referandum mesajı

AK Parti Merkez Yürütme Kurulu toplantısının ardından konuşan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan erken seçim için TBMM'ye başvuracaklarını söyledi. Başbakan Erdoğan, erken seçim için 24 Haziran veya 1 Temmuz tarihlerini belirtti.

Cumhurbaşkanlığı seçim turlarına Perşembe günü devam edileceğini söyleyen Başbakan Erdoğan cumhurbaşkanının iki turlu seçim sistemi ile millet tarafından seçilmesinin uygun olduğunu kaydetti.

Başbakan Erdoğan, seçim sistemi konusunda Anayasa değişiklikleri için gerekirse referanduma başvurabileceklerine işaret etti.

Cumhurbaşkanının görev süresinin bir kez uzatılmak üzere 5 + 5 yıl olmasını istediklerini açıklayan Başbakan Erdoğan, milletvekilleri seçimlerinin dört yıla alınmasına da hükümet olarak hazır olduklarını ifade etti.

25 yaş ile ilgili değişiklik teklifi

AK Parti Grup Başkanvekili Salih Kapusuz da 25 yaşla ilgili Anayasa değişikliği teklifini TBMM Başkanlığı'na sunduklarını açıkladı.

Kapusuz, TBMM'de gazetecilerin soruları üzerine, şöyle konuştu: "Gençlerin siyasete katılabilmeleri, seçilme haklarına ilişkin yaptığımız düzenlemelerden, bu seçimlerde (erken seçim) istifade edebilmeleri açısından Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrasının geçici olarak, bu seçimlerde uygulanmaması için bir Anayasa değişikliği teklifini Meclis Başkanlığı'na verldi."

TBMM Başkanlığı'na sunulan teklifle, Anayasaya geçici bir madde ekleniyor. Teklif, Anayasanın ''seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları''nı düzenleyen 67. maddesinin ''seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak değişikliklerde uygulanmaz'' fıkrasının, yapılacak ilk genel seçimde uygulanmamasını içeriyor.

Öte yandan CHP, AK Parti'nin milletvekili seçilme yaşını 25 olarak düzenleyen Anayasa hükmünün, yapılacak bir erken seçimde uygulanmasına olanak verecek değişiklik teklifine sıcak bakıyor. CHP bu Anayasa değişikliği teklifini değerlendirmeye aldı.

Baykal: "Erken şeçim şart"

CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, Anayasa Mahkemesi'nin kararını değerlendirirken, ''Bu kararla bu parlamentonun cumhurbaşkanı seçme şansı kalmamıştır'' diye konuştu. "İlan edilen takvime göre birinci tur yapılmamıştır. Birinci tur yapılmadan ikinci tura geçilme imkanı yoktur" diyen ve Baykal ''Bu noktada yapılacak şey seçime gitmektir'' dedi.

Baykal, bunun 'pazarlık konusu olmadığını ifade ederek, ''Seçim kaçınılmazdır. Anayasa'nın emridir, Anayasa'nın gereğidir. Cumhurbaşkanını seçemeyen Meclis seçime gitmek zorundadır'' diye konuştu.

CHP Grup Başkanvekili Haluk Koç, ''Anayasa ve hukuk devleti kazanmıştır. Demokrasinin olmazsa olmazları bugün galip gelmiştir. Anayasa ve hukukun üstünlüğünün, son derece ciddi bir tartışma süreci içinde kazandığı bir noktadayız'' dedi. CHP Genel Sekreteri Önder Sav da ''Türkiye'nin gözü aydın'' yorumunu yaptı.

CHP, cumhurbaşkanı seçiminin ilk turunun yapıldığı TBMM'deki oylamada toplantı yeter sayısının 367'yi bulmadığı iddiasıyla 27 Nisan Cuma günü Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştu.

Muhalefetten tepkiler

DYP Genel Başkanı Mehmet Ağar karar üzerine "Hayırlı olsun. Yeni bir süreç başlamıştır" derken, Anavatan Partisi Genel Başkanı Erkan Mumcu, ''Türkiye'yi bu krizden kurtarmanın yolu; Cumhurbaşkanını halkın seçmesine ilişkin Anayasa değişikliğinin yapılmasıdır. Bu yöndeki ısrarımızı tekrar ediyoruz, ön koşulsuz desteğimizi ilan ediyoruz'' dedi.

MHP Genel Sekreteri Cihan Paçacı ''Hükümet, ülkeyi daha fazla germeden sağduyuyla seçime ulaştırmalıdır'' değerlendirmesinde bulundu. Paçacı "25 yaş ile ilgili Anayasa'nın 67. maddesinin değiştirilmesine MHP olarak çok önem veriyoruz ve mecliste temsil edilen tüm partilere sorumluluk düşüyor. Seçimden önce bu değişikliğin mutlaka yapılması gerekiyor" dedi.

Karara ilişkin yorumlar

Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Yekta Güngör Özden, Anayasa Mahkemesi'nin cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turunu Anayasa aykırı bularak yürürlüğünün durdurulmasının ardından adaylık sonrası sürecin yeniden başlayacağını söyledi. Özden, ''Anayasa'nın yorumlanmasında duraksamalar, başka türlü düşünceler olsa bile, karara katılsak da katılmasak da uymak zorunluluğu vardır. Bu karar herkese ışık tutmuştur'' diye konuştu.

Bahçeşehir Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Süheyl Batum da Anayasa Mahkemesi'nin kararıyla demokrasinin algılanması açısından tarihsel bir rol oynadığını söyledi. Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin yaşanan süreci sayısal bir sorun olmadığını kaydeden Batum, yaşananların ''cumhurbaşkanı uzlaşmayla mı seçilmeli yoksa salt çoğunluğa sahip tek parti mi seçmeli?'' sorunu olduğunu ifade etti.

Batum, şöyle konuştu: ''Anayasa Mahkemesi sonunda hukuksal yönden kararını verdi. Ben çok memnun oldum. Türkiye'de siyasal sistemin oturmasında, en önemli ilkesi çoğulculuk olan, uzlaşma olan demokrasinin, daha iyi algılanması açısından Anayasa Mahkemesi tarihsel bir rol oynadı bence. Artık demokrasiyi 'benim çoğunluğum var, istediğimi yaparım' yerine 'demokrasi; çoğulcu ve uzlaşma rejimidir' diye algılayacağız.''

Eleştirenler de var

Yargıtay Onursal Başkanı Sami Selçuk ise Anayasa Mahkemesi'nin toplantı yeter sayısını yeterli bulmadığını, sürecin yeniden başlayacağını ifade etti. Ancak Anayasa Mahkemesi'nin kararını yanlış bulduğunu belirten Selçuk, ''Yorum kurallarının çiğnendiği kanısındayım. Bu karar, yorum disiplinin olmadığını gösteriyor. Kesin bir şey söylemek için gerekçeli kararı beklemek gerekir ama ben yorum kurallarına uyulmadığı kanısındayım'' diye konuştu.

Eski Adalet eski Bakanı Prof. Dr. Hikmet Sami Türk de Anayasa Mahkemesi'nin kararının hukuki bakımdan doğru olmadığını savundu. Anayasa'da TBMM toplantı yeter sayısının tarif edildiğini ifade eden Türk, ''Anayasa Mahkemesi, Türkiye'nin sürüklendiği çıkmazdan çıkış için CHP'nin istemi doğrultusunda karar vermiştir'' diye konuştu.

Maltepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ülkü Azrak da Anayasa Mahkemesi'nin cumhurbaşkanı seçiminin ilk tur oylamasını Anayasaya aykırı bularak, yürürlüğünü durdurduğunu ifade ederek, ''Bu durum karşısında esas karar verilinceye kadar seçim yapılamayacak'' dedi.

Sezer'e kim vekalet edecek?

Görev süresi 16 Mayıs’ta dolacak olan Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in yerine yeni cumhurbaşkanı seçilememesi halinde bu görevin kimin tarafından yürütüleceği tartışma konusu oldu.

Tartışmaya katılan bazı hukukçular, 16 Mayıs’a kadar yeni cumhurbaşkanı seçilememesi halinde, Meclis Başkanı’nın cumhurbaşkanlığına vekalet edeceği görüşünü savunurken, bazı hukukçular da Cumhurbaşkanı Sezer'in görevine devam edeceğini belirttiler.