Atom Enerjisi Ajansı İran'ı görüşüyor

İran'ın nükleer faaliyetlerini denetlemek amacıyla BM taraından görevlendirilen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın görüşeceği İran’a ilişkin 13 sayfalık rapor iki hafta önce ilk kez açıklandığını, farklı tepkilere yol açmıştı. Raporda, Tahran yönetiminin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ile işbirliğine hazır olması özellikle öne çıkarılıyor. Son aylarda, müfettişlerin yasak askeri bölgelerde bile nükleer tesislere girmesine izin verilmesine dikkat çekiliyor. Ancak raporda aynı zamanda, İran’lı resmi makamların önemli bilgileri hala gizlediği de eleştiriliyor.

Tepki toplayan iki konu var

Özellikle iki konu, müfettişlerin hoşnutsuzluğuna yol açıyor. Birincisi, Uranyum’un zenginleştirilmesinde kullanılan P1 tipi gaz santrfüjleri hakkında gönüllü olarak bilgi verilirken, teknik açıdan daha felişmiş olan P2 tipi santrfüjler konusunda suskunluğun tercih edilmesi. Bu tip santrfüjler uranyumu nükleer silah yapımında kullanılabilecek derecede zenginleştirebiliyor. Tahran yönetimi Şubat ayı sonunda konuya ilişkin açıklamasında, yanlış anlaşılmadan söz ederek, nükleer tesislerin sadece enerji elde etmek amacıyla kullanıldığını vurguladı. Ancak sözkonusu yanlış anlaşma bugüne dek somut olarak giderilmedi.

Hoşnutsuzlukla karşılanan ikinci nokta ise, İran’daki iki nükleer tesiste yapılan teftişlerde, radyoaktif Polonyum maddesine rastlanmış olması. İran, tümüyle sivil amaçlı deneylerden söz ederken, Uluslararası Atom Eenerjisi Ajansı uzmanları, Polonyum 210’un atom bombası patlatabilecek özelliklere sahip olduğunu vurguluyor.

Toplantı tartışmalı geçecek

Bunlar, farklı yorumlanmaya açık noktalar ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın toplantılarında çoğu kez yoğun tartışmalara yol açıyor. Bir yanda, bir raporun BM Güvenlik Konseyi’ne iletilmesini ve daha önce olduğu gibi yeniden İran’a yaptırım uygulamayı hedefleyen ABD, diğer yanda ise uzlaşma arayan Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ajansın diğer üyeleri bulunuyor. Yine zıt görüşlerin tartışılacağı Viyana toplantılarında, geçen yıl olduğu gibi bu kez de, İran’ın yaptığı işbirliğinin henüz yeterli olmadığını ortaya koyan ama Tahran yönetimine bir şans daha verecek yönde uzlaşmaya varılması bekleniyor.