Arnavutluk ve Hırvatistan NATO'ya üye oluyor

Arnavutluk ve Hırvatistan’ın aslında Makedonya ile birlikte Kuzey Atlantik İttifakı’na alınması planlanıyordu. Üç ülke NATO üyeliğine hazırlık için sekiz yıl önce ABD ile Atlantik-Adriyatik Sözleşmesi’ni oluşturmuştu. Ancak Yunanistan’ın, kendi kuzey bölgesi de aynı adı taşıdığından Makedonya Cumhuriyeti adını kabul etmemesi nedeniyle Makedonya dışarıda kaldı. Yunanistan ile Makedonya arasında yıllardır süren isim tartışmasının ardında, Yunanistan’ın Makedonya’nın ileride toprak talebinde bulunabileceği endişesi yatıyor. Yunanistan’ın vetosu nedeniyle bugünkü katılım törenine davet edilmeyen Makedonya Dışişleri Bakanı Antonio Miloşoski, veto kararının çıktığı Nisan ayında Bükreş’te yapılan NATO zirvesinde hayalkırıklığını şöyle ifade etmişti: “Makedonya heyeti bugün zirveyi terketmek, yüzde 90’ı NATO üyeliğini destekleyen Makedonya halkının yanına dönmek zorundadır. ABD’nin ve özellikle de Başkan Bush’un tüm çabaları için çok müteşekkiriz.”

ABD faktörü

ABD ve Türkiye, bağımsızlık ilanının ardından Makedonya Cumhuriyeti adını tanıyan başlıca ülkeler arasında yer almıştı. Sadece Makedonya değil, Hırvatistan ve Arnavutluk açısından da NATO ve özellikle kilit rol oynayan ABD tarihi önem taşıyor. Hırvat ordusunun Hırvatistan içinde Sırplar’ın ilan ettiği cumhuriyetleri birkaç gün içinde yıktığı 1995 yılı, Bosna Savaşı’nın dönüm noktasıydı. Yüzbinlerce Sırp sivilin sürüldüğü bu operasyon ABD’nin el altından yoğun desteğiyle yürütülmüş, böylece Dayton barış antlaşmasının askeri açıdan temeli atılmıştı.

ABD faktörü Arnavutluk için de önemli rol oynadı. Kosova’ya müdahale eden NATO, sadece savaşın sonucunu belirlemekle kalmadı, aynı zamanda kendi ülkesinde mülteci durumuna düşen yüzbinlerin temel ihtiyaçlarının sağlanmasına yardım etti.

Siyasi olgunluk göstergesi

Ancak NATO üyeliği Arnavutluk ve Hırvatistan için sadece askeri güvenlik değil, aynı zamanda yeterli siyasi olgunluğa erişildiğinin bir göstergesi. Arnavutluk Dışişleri Bakanı Lulezim Basha, NATO üyelik sürecinde gerçekleştirilen reformların askeri boyutun çok ötesinde etkileri olduğunu vurguluyor: “Reformlar, yolsuzlukla mücadele, vergi disiplininin güçlendirilmesi, ama aynı zamanda vergi yükünün azaltılması ve şeffaflığın artırılmasını içeriyor. Ayrıca organize suçlarla mücadele de reformlar kapsamında. Bu reformlar yatırımların ve devlet gelirlerinin artmasına neden oldu. Bu gelirle altyapı, sağlık ve eğitime yatırım yaptık, ayrıca NATO’nun talep ettiği gibi Gayri Safi Milli Hasıla’nın yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırdık.”

Hırvatistan Başbakanı Ivo Sander de NATO’nun kendileri için anlamını şöyle ifade ediyor: “Bu Hırvatistan için büyük bir gün, Hırvatistan’ın demokratik bir ülke olarak olgunluğunu kanıtladığı bir gün. Aksi takdirde NATO bizi üyeliğe davet etmezdi. NATO benim için sadece askeri bir ittifak değil, aynı zamanda bir değerler ittifakıdır. Bunlar özgürlük, demokrasi, hukuk devleti ve piyasa ekonomisi gibi değerlerdir.”

Bush'tan güvence

ABD Başkanı George Bush da Bükreş’teki NATO zirvesinde yeni müstakbel üyelere şöyle seslenmişti: “Hırvatistan ve Arnavutluk’a iletilen davet, gerekli reformlara devam edeceklerine ve büyük İttifakımıza güçlü katkıda bulunacaklarına duyulan güvenin bir işaretidir. Gelecekte herhangi biri onların halklarını tehdit etmeye kalktığında ABD ve NATO İttifakı onların yanında yer alacak ve hiçkimse, onların özgürlüklerini ellerinden almayı başaramayacaktır.”

İttifak'a sadakatini kanıtlamak için her iki ülke de Afganistan dahil çeşitli NATO barış misyonlarına yıllardır katkı sağlıyor.