'Almanya Suriye'ye kimyasal yolladı'

Bazı Alman şirketleri, Suriye’deki rejime kimyasal silah üretiminde yardımcı olduğu gerekçesiyle zan altında. 'Süddeutsche Zeitung' gazetesi ile Kuzey Alman Radyosu NDR'de önceki gün yer alan haberde, 50’den fazla Alman firmasının 1982 ile 1993 yılları arasında Suriye’ye şüpheli mal sevkiyatı yaptığı iddia edildi. Bu iddiaların temelini ise Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü’ne (OPCW) Suriye’den gönderilen bir liste oluşturdu. Listede Suriye’ye çeşitli kimyasallar, teflon kaplı reaktörler, hortumlar, vanalar, denetim tertibatları, gaz dedektörleri ve kimyasal yıkama donanımı satıldığı belirtiliyor. Ancak ihracatı yapan firmaların isimlerine listede yer verilmiyor.

'Kimyasal maddeler sivil amaçlı da kullanılabiliyor'

'Süddeutsche Zeitung'daki haberde, Suriye’ye ihraç edilen tek kimyasal maddenin sinir gazı üretiminde kullanılan ve ağır asit içeren tiyonilklorür olduğu belirtiliyor. Kimya endüstrisinde önemli bir madde olan tiyonilklorür, ağırlıklı olarak ecza ve bitki koruma ürünlerinin üretiminde kullanılıyor. Dolayısıyla uzmanlar bu maddenin hem askeri hem de barışçıl amaçlar için kullanılabileceğine dikkat çekiyor.

Kimyasal silâh uzmanı Jean Pascal Zanders uluslararası düzenlemelere işaret ederek şunları söyledi: “Kimyasal Silahlar Sözleşmesi ve sözleşmeye taraf olan ülkeler, bu özel kimyasal maddenin taşıdığı potansiyel riskleri biliyor. Ama buna rağmen bu ülkeler şimdiye kadar bu kimyasal maddenin ihracatı konusunda herhangi bir kısıtlama kararı almış değil.”

Zanders, yasal düzenlemelerdeki ilgili eksikliğin söz konusu maddenin sivil amaçlı olarak da kullanılabilmesinden kaynakladığını ifade ediyor.

'Tiyonilklorür'ün ihracatı yasak değil'

Uzmanların dikkat çektiği bir diğer nokta da Almanya’dan Suriye’ye bu ihracatların yapıldığı belirtilen yıllarda henüz Kimyasal Silahların Yasaklanması Sözleşmesi’nin yürürlükte olmaması. Almanya’da sözleşmeye uygun ihracat kurallarını belirleyen ilk yasa 1993 yılında hayata geçirilmiş, aynı yıl içinde de bazı kimyasalların ihracatı durdurulmuştu. Ancak bu yasak tiyonilklorür için geçerli değil. Bu maddenin ihracatını yasaklayan bir düzenleme bulunmuyor.

Alman şirketlerinin şüpheli ticari ilişkileriyle ilgili başka iddialar da var. Bazı Alman şirketlerinin 1980’li yıllarda kitle imha silahlarının üretiminde kullanılan kimyasalları ve yapı malzemelerini Irak ve Libya’nın diktatörleri Saddam Hüseyin ile Muammer Kaddafi’ye sattıkları biliniyor. “New York Times” gazetesinden iki gazeteci Alman kimya şirketi Imhausen'ın Kaddafi’ye hardal ve sinir gazı üretimi için gerekli donanımı sattığını ortaya çıkartmıştı. Bu haber uluslararası toplumun dönemin Alman hükümetine tepki göstermesine yol açarken Alman dış istihbarat teşkilatı BND de 1985 yılında bu tesisin varlığından haberdar olduğunu açıklamıştı.

'Almanya geçmişten ders çıkarttı'

Belçikalı kimyasal silah uzmanı Jean Pascal Zanders bu konuda da şöyle konuşuyor:

“Almanya bu olaylardan ders çıkarttı. 15 yıllık gözlemlerim doğrultusunda şunu söyleyebilirim: Almanya ve diğer AB üyesi ülkeler bu süre içinde kimyasal ve biyolojik silahların yasaklanması sözleşmesine hep destek oldular.”

'Süddeutsche Zeitung'un haberinde de Almanya'nın son dönemlerde kritik ihraç mallarının denetimini sıkılaştırdığı belirtiliyor. Ancak uzmanlara göre bu yeterli değil. Uzmanlar, Almanya'nın hem sivil hem de askeri amaçlı kullanılabilecek maddeler konusunda daha hassas davranması gerektiğine işaret ediyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Alexander Drechsel/Çelik Akpınar

Editör: Hülya Schenk