AİHM’nin 2007 Türkiye bilançosu

Verilere göre, AİHM’de şu anda işlem görmekte olan başvuru sayısı yaklaşık 105 bin civarında. Bu başvurlardan 25 bini Rusya’dan geliyor. Rusya’yı yaklaşık 13 bin başvuru ile Romanya izliyor.

Türkiye ise 9 bin 900 başvuru ile mahkemenin toplam iş yükünün yaklaşık yüzde 9,5’ini oluşturuyor. Türkiye’yi de sırasıyla Ukrayna, Polonya, İtalya, Almanya, Fransa, Çek Cumhuriyeti ve İngiltere izliyor.

"Türkiye Avrupa ortalamasında"

Ancak Mahkeme yetkilileri, yüklü başvuru sayısının bir ülkenin mahkeme sicilini değerlendirmek için yeterli olmadığını söylüyorlar. Bunun nedeni ise ülkelerin nüfuslarının aynı olmaması. Mahkeme sözcüleri bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin Avrupa ortalamasında yer aldığını söylemekteler.

Öte yandan, Türkiye’den mahkemeye gelen davalar gerek nitelik gerekse nicelik olarak kabuk değiştirmeye devam ediyor. Türkiye’den, 90’lı yıllarda olduğu gibi, Strasbourg mahkemesine yığınlarla başvuru gelmiyor. Ayrıca gelen başvuruların çoğunluğunu, eskiden olduğu gibi, faili meçhul cinayetler, işkence ve kötü muamele iddialarıyla ilgili vahim vakalar oluşturmuyor. Buna karşılık, ifade ve örgütlenme özgürlüğü, adil yargılanma, yargı sürecinin uzunluğu ve mülkiyet hakkı gibi konularda başvurların ilk planda olduğu görülüyor.

Mahkemenin 2007 yılında Türkiye hakkında incelediği önemli dosyalara gelince ;

Strasbourg yargıçları geçen yıla Türkiye’deki yüzde 10’luk seçim barajına dolaylı onay vererek başladılar. Ancak davacı eski DEHAP üyesi 2 milletvekili adayının itirazı üzerine davayı esastan yeniden görmekte olan mahkemenin nihai kararını önümüzdeki aylarda açıklaması bekleniyor.

Mahkemenin geçen yıl ele aldığı önemli Türki davaları arasında azınlık vakıflarıyla ilgili başvurular da bulunuyor. Mahkeme, bu konudaki pilot dava olan Fener Rum Erkek Lisesi Vakfı başvurusunda, davacı tarafı haklı buldu ve Ankara’yı davacının el konulan iki gayrı menkulünü iade etmekle cezalandırdı.

Ankara, emsal oluşturan bu karar sonrası, benzer bir diğer davacı olan Yedikule Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı ile dostane çözüme gitti ve Strasbourg’da hüküm giymeden bu vakfa, daha önceden hazine tarafından el konulan mallarını iade edeceğini bildirdi.

Kıbrıs davalarında durum

Mahkemede Türkiye açısından önemli bir blok oluşturan Kıbrıs davaları ise, mahkemenin, Kuzey Kıbrıs’ta Rumların mülkiyet sorunları için oluşturulan Taşınmaz Mal Komisyonu hakkında vereceği karara kilitlenmiş durumda. Mahkemenin, komisyonla takas yoluyla anlaşan bir Rum vatandaşının daha önceden Ankara’ya karşı yaptığı başvuruyu geri çekmek istediğine dair talebini bu yıl içinde yanıt vermesi bekleniyor. AİHM’nin bu talebe olumlu yanıt vermesi, KKTC’deki komisyonu Rumlar için gerçek anlamda bir iç hukuk yolu haline getirmiş olacak.

Mahkeme geçen yıl, Rumların itirazlarına rağmen, iki Kıbrıslı Türk hukukçunun Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıçlığı yapmasına da yeşil ışık yaktı. Söz konusu yargıçlar Rumlar tarafından açılan bazı mülkiyet davalarına bakan dairelerde görev yapacaklar.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2008 yılında yeni Türk yargıcıyla da tanışacak. 1998 yılından bu yana Mahkemenin Türk yargıcı olan Rıza Türmen’in görev süresi sona eriyor. Yeni Türk yargıcın kimliği bu ay sonunda Strasbourg’da yapılacak Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi genel kurul oturumları sırasında belli olacak.