AİHM'de reform için düğmeye basıldı

Konu hakkında İsviçre'nin Interlaken kasabasında bir araya gelen Avrupa Konseyi üyesi 47 ülkenin resmi temsilcileri, mahkeme reformu konusunda düzenlenen konferans sonunda ortak bir bildiri yayımladı.

Avrupa ülkelerinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine bağlılıklarının yeniden vurgulandığı bildiride, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminin uzun vadede etkinliğini artırmak amacıyla bir eylem planı da kabul edildi.

Orta ve uzun vadede reform planı

Interlaken konferansının ana hedefi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde orta ve uzun vadede bir reform için Avrupa devletlerinin siyasi irade ortaya koymalarını sağlamaktı. Avrupa devletleri, konferansın sonuç bildirisinde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne bağlılıklarını net ifadelerle dile getirdiler.

Strasbourg Mahkemesine yapılan başvuruların ezici çoğunluğunu oluşturan "kabul edilemez" dosyaların azaltılması için ek önlemler alınması ve bu başvuruları azaltmak için yeni filtreleme metodları geliştirilmesini istediler.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin bağlı olduğu Avrupa Konseyi'nin genel sekreteri Thorbjorn Jagland, mahkemede reformun kaçınılmaz hale gelmiş durumda olduğunu belirterek "Mahkeme kendi başarısının kurbanı olmuş durumda. O kadar popülerleşti ki Strasbourg'a gelen başvuruları incelemesi imkansız hale geldi. Dolayısıyla mahkemeyi bu başvurulara yanıt verebilecek hale getirmemiz gerekiyor. Ancak iç hukukta neler yapılabileceğine de bakmak ve böylelikle Strasbourg mahkemesine bu kadar başvuru gelmesinin önünü kesmek gerekiyor” dedi.

AİHS için eylem planı

Avrupa devletleri, Interlaken konferansı sonunda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanışının denetiminden sorumlu Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne, mahkemede gelecekte yapılacak yeni reformlar hakkında bir yol haritası hazırlaması için eylem planı da sundu.

Eylem planında, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) Avrupa ülkelerinin yasal mevzuatlarında daha etkin biçimde yer alması, mahkeme kararlarının üye ülkelerde somut olarak uygulanması ve bu kararlar çerçevesinde yeni davaların Strasbourg mahkemesine gelmesini önlemek için gerekli yasal değişikliklerin yapılması gibi önlemler de bulunuyor.

Thorbjorn Jagland reform çalışmalarının sadece başında olduklarını belirterek, daha tartışılması gereken çok konunun olduğunu söyledi. Jagland sözlerini şöyle sürdürdü: "Interlaken konferansı başlangıç noktamız. Hükümetleri Mahkeme reformu konusunda aydınlatmamız ve daha sorumlu kılmamız gerekiyor. Sonra da Mahkemeye daha az başvuru için alınacak önlemleri tartışmamız lazım. MMahkemeye gelen başvuruların yüzde 90'ının kabul edilemez oldukları için geri çevrilmesi önemli bir sorun. Bu da mutlaka tartışılmalı. Tartışmamız gereken bir diğer sorun ise mahkemeye yığınla başvuru gelmesini önlemek için üye devletlerin iç hukuk sistemlerinde yapmaları gereken değişiklikler olmalı."

Çavuşoğlu’ndan Türkiye’de zirve önerisi

Mahkeme yargıçlarının seçimini yapan Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin başkanı Mevlüt Çavuşoğlu ise reform sürecinde Avrupa'da bir liderler zirvesi önerdi.

Çavuşoğlu, “Neticede tüm kararları alacak ve uygulayacak olan üye devletler, hükümetler. O nedenle zaten biz bu reform sürecinin sonucunda bir liderler zirvesi öneriyoruz. Çünkü burada liderlerin aldığı kararların uygulanması daha kolay. 2005'te Varşova’da olduğu gibi, o zaman üçüncüsü yapılmıştı, dördüncü zirvenin çalışmalarını şimdiden başlattık, bunun Türkiye'de olmasını da arzu ediyoruz” dedi.

Bu reform sürecinde Türkiye'nin de gerçekleştirmesi gereken ödevler olduğunu belirten Çavuşoğlu sözlerini şöyle sürdürdü:

"Türkiye'nin reformlara devam etmesi gerekiyor. Yargıda özellikle TR'nin bir reform sürecine girmesi gerekiyor. Ve de bunların hepsinin önünü açacak yeni ve sivil bir anayasaya ihtiyac olduğunu ve bu kondau sayın cumhurbaşkanı sitem anlamında geç kalınmış olduğunu söyledi, ben de katılıyorum, geç kalınmış bir süreç, ama fırsat henüz kaçmadı, mutlaka bizim bir an evvel yeni sivil bir anayasaya kavuşmamız gerekiyor."

“Kolay yıllar” geride kaldı

1960'lı yıllardan bu yana Avrupa coğrafyasında insan haklarının korunması ve daha ileriye taşınmasında öncü rol oynayan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için artık "kolay yıllar" geride kalmışa benziyor. Mahkeme şimdi ya üye devletlerin de işbirliğiyle derinlemesine reforme edilecek ya da ağır iş yükü altında ezilmeye mahkum olacak.

İsviçre'nin Interlaken kasabası kulislerinde şimdi, 800 milyon Avrupalının hukuk organı olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için düz yolun bittiği, dağlara tırmanma zamanının geldiği konuşuluyor.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Kayhan Karaca

Editör: Ahmet Günaltay