ABD’de yatırımı canlandıran karar

ABD’nin bütün eyaletlerinde otoyollar ücrete tabi. Gişede birkaç dolar ödeyip bir sonraki gişeye kadar yola devam ediliyor. Paralı yolların çoğu devletin malı. Indiana Eyaletindeki transit otoyolu da bunlardan biri. Eyalet sakinleri otoyolu iki yabancı şirketin satın aldığını yeni öğrendi. Bu şirketlerden biri Avustralyalı, diğerinin merkezi ise İspanya’da. Ortaklar Amerikan otoyoluna dört milyar dolar ödemiş. Aslında kârlı bir yatırım. Çünkü milyonlarca aracın geçtiği bu yolun amortize edilmesi birkaç yıl sürücek ve ardından ortakların cebine yüklü para girecek.

”İş dünyası çoktan globalleşti”

Yatırım analizleri uzmanı David Faber, ‘eninde sonunda bu da bir alışveriş, iş dünyası çoktan globalleşti’, diyor. Avustralyalı ve İspanyollar gibi diğer ülkelerin şirket ve işadamları da ABD’nde bol bol yatırım yapıyorlar. Dolar öyle zayıfladı ki çoğu yabancı yatırımcı mevsim sonu tenzilatı varmış gibi Amerika’da ne bulursa alıyor. ABD’nde el değiştiren her dört şirketten birinde yabancı sermaye var. Bu yılın ilk yarısında 800 büyük Amerikan şirketi yabancılara satıldı. Samsonnite bavullarının patrone artık Amerikalı değil.

”Yabancı şirketler yutuyor”

İnşaat malzemeleri devi Owens Corning ve Naftag da yabancıların oldu. Finlandiya’nın Nokia şirketi Naftag için 8,1 milyar doları gözden çıkardı. Avrupa ve kanada şirketleriyle zengin Araplar’ın Amerikan şirketlerini yutmaları yeni bir gelişme değil. Tek fark, Amerika’ya hücumun dev boyutlara varmış olmasında. Yabancı istilasına pek ses çıkaran da yok. Çalışma şartalarının düzelip ücretlerin artacağına güvenen sendikalar da durumdan memnun görünüyor. Ama Fin, Alman ya da İngilizler tarafından yutulmak herkesi memnun etmiyor.

”Burası Amerika”

Bütün çalışma hayatını General Electric’te geçiren Michael Doherty, ‘burası Amerika, şirketlerimizi Amerikalılar yönetmeli’, diyor. GE’nin sentetik mamüller tesisinin kapısındaki levha Arapça. Şirketi bir Suudi Arap konsorsiyumu satın almış. İndiana Eyaleti Mount Vernon kentinin belediye başkanı Rosemary Knowles Amerika’nın tam kalbindeki bir eyalette yabancıların gelip köklü bir Amerikan şirketini satın almalarının halkı rahatsız ettiğini söylüyor.

Ama Suudiler şirkette hiçbir değişiklik yapmadı. Kimse işten çıkarılmadı. Üretim de aynen devam ediyor. Chicago Üniversitesi’nden Raguram Rajan, ‘hiçbir yabancı sırf dağıtmak için 10, 15 ya da 20 milyar dolar sayıp şirket satın almaz’, diyor.

Philipps’in teklifi

Boston yakınlarındaki sarfiyatı düşük lamba imalatçısı Kinetics’i Hollandalı Philipps şirketi gözüne kestirmişti. Kinetics yönetim kurulu başkanı William Sims, aslında şirketi, son on yılda gösterdikleri başarıdan oldukça etkilenen Philipps’e satmayı düşünmediklerini ancak Hollanda şirketi çok kısa zamanda genişmelerini sağlayacak bir meblağ teklif edince fikir değiştirdiklerini söylüyor.

Avrupa’nın sattığı Çinli alıyor

Ama bütün el değiştirmeler kalıcı olmuyor. Öncelikle Avrupa sermayesi beklediği kâr marjına kısa zamanda ulaşamazsa aldığı Amerikan şirketini satılığa çıkarıyor. Onların sattıklarını da Çinliler ya da Hintliler alıyor. Asya sermayesi istenen fahiş fiyatı bile göz kırpmadan ödeyecek kadar güçlü.