ABD vatandaşlarına 'dokunulmazlık' istiyor

1998 yılında kurulan ve 2002 yılından beri faaliyet gösteren Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde insanlığa karşı suç işleyenlenle savaş suçluları yargılanabiliyor. Amerikan yönetimi BM Güvenlik Konseyi’nin, BM misyonlarında 12 ay boyunca görev yapan vatandaşlarının mahkemede yargılanma olasılığını ortadan kaldırmasını istiyor. BM Güvenlik Konseyi 2002 yılı Temmuz ayında Amerikan yönetiminin baskısı sonucunda, Amerikan askerlerinin mahkemede yargılanmasını istisnai olarak engelleyen bir karar almış, geçtiğimiz yıl da bu kararı bir yıl daha uzatmıştı. Amerikan yönetiminin amacı, konseyin bu ayın sonlarında bu kararı bir kez daha uzatması.

BM Genel Sekreteri Kofi Annan New York’ta yapılan oturumda, Amerikan askerlerinin insanlığa karşı işlenen suçlar yüzünden Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmasının önlenmesini öngören karar tasarısını eleştirdi:

"Güvenlik Konseyi böyle bir karara izin veremez. Hukukun işlemesi için çalışan BM Güvenlik Konseyi böyle bir karar alırsa, itibarı zedelenir.”

ABD ile üye ülkeler arasında gerginlik

Amerikan yönetimi ile konseye üye diğer ülkeler arasında Uluslararası Ceza Mahkemesi konusunda önemli bir güç mücadelesi yaşanıyor. Bush yönetiminin Amerikan vatandaşlarının Ceza Mahkemesi’nde yargılanmasını Güvenlik Konseyi’nin kararıyla üçüncü kez önleme girişi, sadece hukukçular tarafından değil, BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından da ‘anlaşılmaz ve kabul edilemez’ olarak nitelendiriliyor. BM Genel Sekreteri Kofi Annan dün New York'ta yapılan oturumda, "Irak’ta tutuklulara kötü davranan ya da işkence yapan bir kişinin istisna yapılarak mahkemede yargılanmasının engellenmesi, bence talihsizlik olur. Bu koşullar altında bence baskı yapılması hiç de akıllıca değil” dedi. Annan bu sözleriyle Güvenlik Konseyi'nde Irak kararı alınmadan önce kararsız kalan üye ülkelere baskı yapan Washinton yönetimine tepkisini dile getirmiş oldu. Diplomatlar Amerikan yönetiminin vatandaşlarının dokunulmazlığını öngören karar tasarısının süresinin uzatılması konusunda destek alacağına kuşkuyla bakıyor. Üye ülkelerden Çin kararı veto etmekle bile tehdit etti. Washington’sa üye ülkeleri, BM misyonlarında görev yapan tüm mavi bereli askerlerini geri çekmeyle tehdid ediyor.

90 ülke ile anlaşma

Amerikan yönetimi, vatandaşlarını mahkemeye teslim etmemeleri için 90 ülke ile ikili anlaşmalar imzaladı. ABD’nin BM’deki temsilcisi John Negroponte, bir Amerikan vatandaşının mahkemede yargılanması sözkonusu olduğu takdirde, mahkemenin bunun sonuçlarına katlanması gerektiğini söyleyerek, uyarıda bulundu:

”Uluslararası Ceza Mahkemesi herhangi bir Amerikan vatandaşını tutuklatırsa, bu kararı yasadışı sayar kabul etmeyiz. Ayrıca mahkeme bunun sonuçlarına katlanmak zorunda kalır."

ABD’ye suçlama

Amerikan yönetiminin bu tehdidi New York’taki diplomatları kızdırıyor. Diplomatların öfkelendiği bir başka konu ise, Washington’un, Amerikan vatandaşlarına dokunulmazlık tanınması konusunda, Konsey’de bir oturum yapılması önerisini engelleme girişimleri. BM Güvenlik Konseyi üyeleri Amerikan yönetimini, Uluslarararası Ceza Mahkemesi’nin kuruluş sürecinde yeralmamasına rağmen mahkemeyle ilgili konulara müdahele etmek, kurallar koymaya çalışmak ve bağımsız olan bu kurumu politize etmek istemekle suçluyor. Almanya, Fransa, İspanya, Brezilya, Şili, İngiltere ve Çin’in Amerikan vatandaşlarırnın dokunulmazlığını öngören kararı imzalamaması bekleniyor.