270611 Kambodscha Khmer Prozess

BM tarafından desteklenen ve uluslararası katılımlı Kamboçya Soykırım Suçları Mahkemesi’nin sanık sandelyesinde, eski Kızıl Kmerler rejiminin 4 önemli ismi hesap veriyor; Kamboçya’da 1975-1979 yılları arasında iktidarda bulunan Pol Pot liderliğindeki Kızıl Kmerler'in ideoloğu Nuon Chea, eski Devlet Başkanı Khieu Samphan, eski Dışişleri Bakanı İeng Sary ve onun sosyal işlerden sorumlu bakan olarak çalışan eşi, İeng Thirith. Yaşları 79 ile 85 arasında değişen dört sanık, insanlığa karşı suç işlemek ve soykırım yapmakla suçlanıyor. Kızıl Kmerler, iktidarda bulunduğu 1970’li yıllarda ülke nüfusunun dörtte birinin, yaklaşık 2 milyon kişinin ölümünden sorumlu tutuluyor.

Kamboçya İnsan Hakları Merkezi’nin Müdürü Ou Virak ''Korkunç katliamın gerçek sorumluları arasında eski lider Pol Pot’un yanı sıra, dört kişi daha vardı. O nedenle bu dört ismin bugün mahkeme önüne çıkıyor olması bütün Kamboçyalılar için büyük önem taşıyor. Zira hiç kimsenin bu dörtlünün, katliamın sorumluları olduğundan şüphesi yok'' şeklinde konuştu.

Davanın sembolik anlamı çok büyük

Mahkemeyi uluslararası basının yanısıra yaklaşık 500 seyirci de takip ediyor. Bunların çoğunu, Kızıl Kmerler döneminde hayatta kalmayı başarmış olanlar oluşturuyor. Pol Pot liderliğindeki Kızıl Kmerler döneminde 1 milyon 780 bin kişi işkence, idam, aşırı çalıştırma ve açlık nedeniyle hayatını kaybetmişti. Bu dava, terör estiren Kızıl Kmerler'in hukukî anlamada hesap verbileceği tek olanak olarak görülüyor. Yargılama süreci her ne kadar geç başlamış olsa da kurbanlar için sembolik anlamı büyük. Hayatta kalmayı başaranlardan 63 yaşındaki Kim Sry, davanın en büyük takipçilerinden biri ve bunun nedenini şöyle açıklıyor: ''Katliamın kurbanlarına karşı adaletin yerini bulması, en azından onların mezarlarında kemikleri sızlamadan huzur içinde yatabilmeleri için ve yaşanan soykırımın gerçek nedenlerini anlamak için, bu davanın takipçisi olmaya devam edeceğim.''

Kızıl Kmerler, 1975 yılında ABD tarafından desteklenen ve ülkede sevilmeyen yönetimi devirmiş ve ülkeyi kominist bir tarım devletine dönüştürmek amacıyla iktidarı ele geçirmişti. Ancak iktidarı ele geçirir geçirmez yüzbinlerce insanı rejim düşmanı olmakla ve ihanetle suçlamış ve bir diğer adı ‘’ölüm tarlaları’’ olan tarım işlerine göndermişti. Yüzbinlerce insan, açlık ve aşırı çalışmaya zorlanarak hayatını kaybetmişti. 1979 yılında Vietnam askeri birlikleri Kızıl Kmerler yönetimine son verene kadar ülkede yaklaşık 2 milyon kişi işkence ve idam kurbanı olmuştu.

''Gerçekler daha fazla saklı kalmamalı''

BM ile Kamboçya hükümetinin 10 yıla yakın süren pazarlıklarının ardından Temmuz 2006`da kurulan Kamboçya Soykırım Suçları Mahkemesi, geçen yıl, Kızıl Kmerler döneminde işkence yapılan bir cezaevinin müdürünü, 14 bin kişinin ölümüne sebebiyet vermekten 30 yıl hapis cezasına mahkûm etti. 80 yaşındaki Chum Mei de bu hapishaneden canlı olarak çıkmayı başaran sayılı kişiden biri ve ''Gerçeklerin ortaya çıkması ve kurbanların acılarının biraz olsun dinmesi için, bu dörtlünün mahkemede doğruyu söylemelerini çok isterdim. Gerçekler daha fazla saklı kalmamalı’’ şeklinde konuştu.

28 yıl boyunca Pol Pot iktidarının pek çok yetkilisi Kamboçya’da hiç dokunulmadan yaşamına devam etti. Bazıları ise siyasi yerini korudu. Örneğin şu anki Başbakan Hun Sen, eski bir Kmer askeri. O nedenle savcıların, Kızıl Kmerler rejiminde askerlik yapan iki kişi hakkında yeni bir dava açmak istemesi, ülkede büyük tartışmalara yol açtı. Başbakan Hun Sen, Kamboçya hükümetinin yeni bir davanın açılmasına sıcak bakmadığını açıkladı.

© Deutsche Welle Türkçe

Udo Schmidt / Çeviren: Başak Demir

Editör: Ahmet Günaltay