Orbanov marš u Evropu
21. jun 2018.
Samo dva meseca nakon nadmoćne, treće uzastopne izborne pobede, mađarski premijer Viktor Orban nalazi se na vrhuncu svoje moći i uticaja – ne samo u Mađarskoj, već i u Evropi. Ojačan novim izbornim pobedama desničarskih, populističkih političara u Austriji i Italiji, ojačan i azilantskom krizom koja trenutno deli Evropu, on nastupa s do sada neviđenim političkim samopouzdanjem. Njegov cilj je da zaustavi migracije i useljavanje u Evropu, okonča period liberalizma i od Evropske unije napravi mrežu politički uglavnom suverenih hrišćanskih nacionalno-konzervativnih država.
Izraz Orbanovog samopouzdanja jeste i usvajanje ustavnih amandmana u mađarskom parlamentu, koji, prema mišljenju mađarskih aktivista za ljudska prava, ali i međunarodnih stručnjaka, potkopava demokratiju i vladavinu zakona u Mađarskoj, čak i više nego što je to do sada bio slučaj. Amandmani su usvojeni u sredu (20.6), uprkos tome što je Savet Evrope zatražio od Mađarske da sačeka mišljenje Venecijanske komisije.
Osim toga, čak je i Evropska narodna stranka (EPP), čija je članica i Orbanova stranka Fides, izrazila uzdržanost u vezi nekih zakonodavnih projekata u Mađarskoj. Ali sam Orban je u utorak, u intervjuu za jednu mađarsku televiziju, sve to odbacio: „Mi imamo većinu za usvajanje tih izmena, pa ćemo ih i usvojiti“.
Stroge kazne za „podsticanje useljavanja“
Zakonodavne i ustavne izmene izvorno su uvedene u Parlamentu pod nazivom „Stop Soroš“ i usmerene su protiv tzv. Ilegalne migracije i useljavanja. One nose ime američkog milijardera mađarsko-jevrejskog porekla, jer on navodno podržava ilegalnu migraciju i useljavanje u Evropu, ali one zapravo nema nikakve veze s Džordžom Sorošom.
Na osnovu tih izmena, svako ko, kao nevladina organizacija ili kao pojedinac, „podstiče useljavanje“, recimo „izgradnjom mreža“ ili tako što „proizvodi i deli informativni materijal“, mora da računa sa zatvorskom kaznom u trajanju do jedne godine. Pritom su formulacije tako široke da se, recimo, distribucija neutralnih letaka o azilu već može smatrati krivičnim delom.
Sloboda okupljanja u budućnosti ograničena
Paralelno s tim, Ustav je dopunjen još jednim dodatkom: „Strano stanovništvo ne može se naseljavati u Mađarskoj“. To je preventivno usmereno protiv svih svropskih kvota za preraspodelu izbeglica. Dalje ustavne izmene obavezuju državu na zaštitu mađarskog identiteta i kulture.
Osim toga, u utorak je iznenada najavljen – ali još nije usvojen – takozvani „poseban porez za useljavanje“ za civilne organizacije. U budućnosti će one, ako nameravaju da se bave pitanjima azila, migracija ili useljavanja, morati da plate 25 odsto poreza na sve svoje prihode.
Ali nisu samo teme poput azila, migracija i useljavanja predmet novih zakona. U budućnosti će i sloboda okupljanja takođe biti ograničena zakonom. „U interesu očuvanja javnog reda i mira, država može u pojedinačnim slučajevima da obezbedi pravnu zaštitu domaćinstvima“, glasi novi odlomak iz ustavu. Na taj način će se pre svega sprečiti demonstracije pred domovima političara, ali načelno, država takođe može i da zabrani skupove u nekim drugim naseljenim mestima.
Osim toga, vlada uvodi novu strukturu u pravosuđu – upravne sudove. To bi navodno trebalo da rastereti sudstvo. Međutim, prema mišljenju aktivista za ljudska prava, tu je više reč o proširenju vladinog uticaja na pravosuđe. Konačno, beskućništvo će biti kažnjivo – „boravak na javnim površinama u cilju stanovanja je zabranjen“, ubuduće stoji u Ustavu.
Orban postavlja ultimatume
Usvajanjem tih odredbi, premijer Mađarske otvara novi front protiv Evropske unije i njegovih kritičara, i to usred evropske azilantske krize. To koliko se Orban oseća jakim pokazuje i činjenica da je on taj koji sada postavlja ultimatume – a ne, kao što je to do sada često bio slučaj, Evropska komisija u Briselu ili njegove stranačke kolege iz EPP. Tokom vikenda, on je u komemorativnom govoru Helmutu Kolu u Budimpešti, nagovestio da će, stvaranjem nove „sveevropske porodice stranaka protiv imigracije“, sprečiti isključivanje svoje stranke Fides iz EPP. Ona bi, kako je rekao, mogla da ima dobre izglede za uspeh na evropskim izborima 2019. godine. Ipak, Orban se za sada ipak zalaže za ostanak Fidesa u EPP.
Da velika evropska politika više ne dopire do Orbana, spoznala je nemačka kancelarka Angela Merkel: prema informacijama koje je DW dobio iz krugova bliskih vladi, ona će se početkom jula sastati sa Orbanom. Bio bi to spektakularan preokret, nakon što su nemačko-mađarski odnosi u poslednje tri godine sve više približavali tački zamrzavanja. Kancelarka je tu prekretnicu nagovestila početkom juna, tokom gostovanja u emisiji na javnom servisu ARD, a kada je rekla da Mađarska na spoljnoj granici sa Srbijom „u neku ruku radi i za nas“.
U komentaru vladi bliskih novina „Mađar idok“ u sredu je objavljeno: „Premijer Mađarske, zemlje sa deset miliona stanovnika, simboličan je kontrapunkt evropske politike kancelarke Merkel. U Evropi duvaju novi vetrovi“.