NL Wahlausgang

Ishte kryesisht kriza ekonomike, jo armiqësia ndaj të huajve, që solli ndryshimin e qeverisë në Hollandë. Zgjedhëset dhe zgjedhësit hollandezë e ndëshkuan kryeministrin e padëshiruar konservator, Jan Peter Balkenende dhe ia besuan votën kryetarit të partisë së djathtë liberale Mark Rutte, i cili premtoi në fushatë vende të reja pune. Por diskutimi rreth euros dhe kriza e borxheve nuk ka çuar në një spostim të plotë nga e djathta në Hollandë, gjithsesi socialdemokratët me një diferencë shumë të vogël janë bërë forca tjetër në dhomën e dytë të parlamentit.

Rezultati kaq i mirë i populistëve antiislamistë të djathtë të Geert Wilders-it është shprehje e një çorientimi të thellë të shoqërisë hollandeze, lidhur me qëndrimin ndaj migrantëve dhe fesë islame. Nuk duhet harruar, se regjizori kritik ndaj islamizmit Theo Van Gogh u vra nga islamistët dhe kritikët e fesë islame mund të lëvizin në publik vetëm me roje personale. Në përgjithësi ka pakënaqësi për mbushjen me të huaj të sistemeve sociale dhe për mosarritjen e integrimit, për krijimin e shoqërive paralele. Ky diskutim mbishtresohet tani nga kriza financiare dhe përzihet me të. Prandaj edhe kërkesa e partisë së e re më të fortë qeverisëse, e liberalëve, në parlamentin e Hagës, që asistenca sociale t'u paguhet të huajve nga vendet jo anëtare të BE-së, pas dhjetë vjetësh.

Krijimi i qeverisë në Hollandë ka për të qenë i komplikuar. Të dhjetë partitë në parlament bëjnë të mundura gjashtë koalicione të ndryshme.

Rezultati i zgjedhjeve, megjithë veçoritë hollandeze, i përgjigjet tendencave të zhvillimit në Evropë. Kiza ekonomike ka sjellë këtë vit ndryshime të qeverive në Britaninë e Madhe, Çeki dhe Hungari. Në të gjitha këto tre vende kanë fituar konservatorët. Në Sllovaki ka të shtunën (12.6.) zgjedhje, edhe atje socialdemokratët qeverisës mund të humbasin. Në Spanjë në vendin e katërt për nga madhësia të eurozonës, qeveria socialiste lufton që të mos dështojë nga reforma e tregut të punës.

Edhe aleancat konservatore dështojnë nga kriza financiare dhe ekonomike: Në Letoni u shpërbë koalicioni i liberalëve dhe konservatorëve. Zgjedhjet e reja do të zhvillohen në tetor. Në Greqi ndryshimi i qeverisë u bë vjeshtën e kaluar. Atje qeverisin socialistët.

Relativisht stabile janë Franca, Polonia dhe Italia. Silvio Berlusconi, një miks sipërmarrësi, politikani klloun dhe populisti, është kapur fort pas pushtetit n Romë, megjithë krizën ekonomike. Në Gjermani ndjehet një farë krize brenda koalicionit konservator-liberal, por prishja e tij dhe zgjedhje të reja nuk priten.

Alarmuese është se në shumë shtete, në rradhë të parë në Evropën Lindore, vala e krizës po nxjerr në sipërfaqe populitstët e djathtë. Ata sensibilizojnë pakënaqësinë ndaj emigrantëve dhe sidomos pakicave në këto vende, qofshin roma, hebrej apo homoseksualë. Në Çeki, Hungari, Sllovaki, Bullgarie, Kroaci dhe Serbi vihet re një forcim i ekstremizmit të djathtë.

Në Europën Perëndimore, në Hollandë, Belgjikë, Francë dhe Gjermani, në kuadrin e një diskutimi padyshim të domosdoshëm për qëndrimin ndaj fesë islame, populistët kanë zbuluar në rradhë të parë muslimanët si armikun e ri. Në Hollandë populistët janë aq të fortë, saqë mund të pranohen edhe një koalicionin qeverisës. Kryetari i partisë Wilders nuk është ekstremist i djathtë apo neonazist, prej atyre që njeh Gjermania. Për t'ia hequr magjinë atij dhe për të demaskuar qëllimet e tij të dëmshme politike, do të jetë një detyrë e rëndësishme e parlamentit të ri hollandez.

Ndërrimet e shumta të qeverive nuk e lehtësojnë punën e BE. Për luftimin e krizës ekonomike në Këshillin e Evropës do të duhej stabilitet dhe kontinuitet, por që janë të vështira të vendosen, kur në samitin tjetër të rradhës ekipi do të ndryshojë për të tretën herë.

Autor: Bernd Riegert

Redaktoi: Aida Cama