1. Kalo tek përmbajtja
  2. Kalo tek lista qendrore e navigimit
  3. Kalo tek më shumë oferta të DW

Gjyq për vrasjen nga Stasi në Berlin 50 vjet më parë

9 Gusht 2024

Vrasja e një polaku më 1974 në një pikë kufitare të Berlinit në mes të ditës u bë lajm ndërkombëtar. Por identiteti i sulmuesit të Stasit u njoh vetëm kur historianët lidhën dokumente të Gjermanisë Lindore me rastin.

https://p.dw.com/p/4jHT0
I pandehuri në gjyq në sallën e gjyqit të Berlinit, duke përdorur një dosje për të errësuar fytyrën e tij, më 14 mars 2024.
I pandehuri në gjyq në sallën e gjyqit të Berlinit, duke përdorur një dosje për të errësuar fytyrën e tij, më 14 mars 2024.Fotografi: DW

Një 80-vjeçar nga Leipzig-u akuzohet në Berlin se vrau me gjakftohtësi një polak në një pikë kufitare në vitin 1974 me urdhër të ish-policisë sekrete të Gjermanisë Lindore, Stasi.

Çështja, tashmë e shtyrë, rihapet të premten në gjykatën penale të Moabit-it në Berlin dhe besohet se po hyn në fazën përfundimtare.

Në maj, kur u caktua vendimi, gjykata shpalli datat shtesë të gjykimit deri në gusht.

Ajo tha se ndërlikimet, si informacioni i ri nga arkivat e Stasi-t në lidhje me kalimin kufitar të stacionit të trenit të Berlinit Friedrichstraße midis Berlinit Lindor dhe Perëndimor, ku ndodhi vrasja dhe nevoja e mundshme për të organizuar një ekspertizë tjetër historike, ishin ndër arsyet e zgjerimit të procesit.

"Një nga problemet e procesit është se ne kemi boshllëqe në nivelet tona të njohurive," u ankua kryetari i gjykatës, Bernd Miczajka, duke u bërë thirrje arkivave të Stasit në Berlin të japin më shumë informacion rreth operacioneve në pikën kufitare.

Salla e gjyqit ne procesin gjyqesor kunder Stasit
Fotografi: DW

Çfarë ndodhi atëherë?

Më 29 mars 1974, 38-vjeçari polak Czeslaw Kukuczka u qëllua në shpinë në mes të ditës në pikëkalimin kufitar në stacionin e trenit Friedrichstrasse të Berlinit, mes Gjermanisë Lindore komuniste dhe Gjermanisë Perëndimore demokratike.

Ishte një nga vrasjet më famëkeqe në zonën e Murit të Berlinit gjatë Luftës së Ftohtë.

Kukuczka po përpiqej të arratisej në Perëndim, sepse kishte të afërm në SHBA. Ai kishte kërcënuar se do të aktivizonte eksploziv në ambasadën e qeverisë komuniste polake në Berlinin Lindor, nëse nuk i jepej kalimi i sigurt, megjithëse më vonë u zbulua se çantë e tij nuk përmbante asnjë bombë.

Atij iu dhanë dokumentet e nevojshme dhe e shoqëruan në kufi, por nuk ishte në dijeni se leja e tij e dukshme për t'u larguar ishte mashtrim.

Prokurorët në këtë çështje cituan dëshminë e një grupi nxënësesh gjermanoperëndimore, të cilat thanë se panë një burrë me mushama dhe syze dielli, që hapi zjarr kundër tij, si një nga provat e reja që mundësojnë ndjekjen penale. Vajzat ishin pjesë e një grupi, në një udhëtim shkolle nga landi i Hessenit, Gjermania perëndimore.

Një memorial për ata që vdiqën duke u përpjekur të kalonin Murin e Berlinit në Bernauerstrasse të Berlinit. Shihen fytyrat e tre personave, personi në qendër është Czeslaw Kukuczka
Kukuczka (në qendër të imazhit) ka qenë gjithmonë një nga viktimat më të dukshme të Murit të Berlinit në monumente si ky në Bernauerstrasse në kryeqytetin gjerman.Fotografi: Monika Stefanek/DW

Fëmijët dhe motra e Kukuczkës janë bashkëpaditëse në këtë proces. Polonia kishte lëshuar gjithashtu një urdhër-arrest evropian kundër të akuzuarve në vitin 2021, por Gjermaniakishte thënë se sistemi i saj ligjor do të trajtonte çështjen. Akuzat pasuan në vitin 2023.

Pse u desh kaq shumë kohë për procesin gjyqësor?

Edhe pse vetë vrasja ishte e dokumentuar mirë në të dy anët e Murit të Berlinit në atë kohë, informacioni për vrasësin nuk ishte i tillë.

Megjithëse Stasi i Gjermanisë Lindore është i mirënjohur për arkivin e tij të gjerë të informacionit, ai ishte gjithashtu shumë i prirur të linte informacione inkriminuese jashtë të dhënave të tij, të paktën drejtpërdrejt.

Kërkimet nga historianët në arkivat e Stasit dekada pas vrasjes hodhën më shumë dritë mbi sulmuesin e mundshëm dhe mënyrën se si erdhën urdhrat e vrasjes.

Ata zbuluan se fletëthirrjet e nivelit të lartë të Gjermanisë Lindore i ishin dhënë si të pandehurit, ashtu edhe një burri tjetër të ndjerë, të cilët prokurorët thonë se dha urdhër për të vrarë Kukuczka, me motivin e deklaruar për të parandaluar një kalim kufitar në datën e saktë të vrasjes.

Në fillim, hetuesit nuk ishin të bindur se krimi kishte një statut parashkrimi në Gjermani.

Çështja u shoqërua me dyshime, nëse i pandehuri mund të gjykohet ende 50 vjet pas ngjarjeve.

Deutschland Tränenpalast in Berlin, ehem. Grenzübergang zwischen Ost- und Westberlin
Pallati i Loteve, ish-pika e kalimit kufitar midis RDGJ dhe RFGJFotografi: Monika Stefanek/DW

Vetëm ekuivalenti ligjor gjerman me SHBA i vrasjes së shkallës së parë nuk parashikon parashkrim dhe mund të ketë gjithmonë një dënim me burgim të përjetshëm, i cili zakonisht është jo më pak se 15 vjet burg.

Për ta vërtetuar këtë, prokuroria do të duhet të provojë jo vetëm se i pandehuri vrau Kukuczkën, por se vrasja ishte "heimtückisch" në gjermanisht. Kjo fjalë mund të përkthehet si "tinzare", "e pabesë" ose "dashakeqe", ose përafërsisht si "vrasje gjakftohtë". Formulimi i këtij ligji, i cili daton që nga epoka naziste, është në vetvete i diskutueshëm në Gjermani.

Prokurorët kanë argumentuar se faktorë të tillë si natyra e vrasjes, me burrin e dyshuar si të mashtruar dhe të qëlluar më pas pas shpine, e plotësojnë këtë përkufizim.

Nëse çështja do të konsiderohet përfundimisht një vrasje më pak e rëndë nga këndvështrimi i të akuzuarve, siç kanë supozuar prokurorët gjermanë në atë kohë, atëherë ajo nuk do të ishte më e ndjekshme penalisht.

msh/sms (dpa, epd)