د طالبانو ډرون الوتکو تېره ورځ یو وار بیا د کندز په امام صاحب ولسوالۍ کې د افغان پوځ پر یوه مرکز بمونه غورځولي، خو امنیتي سرچینو ویلي چې زیان یې نه دی اړولی.
تردې دوه ورځې وړاندې هم ډرون الوتکو د کندز پر قول اردو بمونه غورځولي وو، چې ویل کیږي د سر زیان یې نه درلود. د طالبانو له دغه برېدونو وروسته حکومت اعلان وکړ چې تردې وروسته د ارګ پر حریم د ډرون کامرې الوت نه شي کولای.
له ډیرو سره اندېښنه داده چې طالبانو څه ډول د جګړې پرمختللیو وسایلو ته لاسرسی موندلی او د افغان جګړې راتلونکې ته څه لري؟
د نړېوالو اړیکو شنونکي نصرت الله حقپال دویچه ویله ته وویل، طالبانو په دې وروستیو کې ځینو جګړیزو وسایلو ته لاسرسی موندلی خو تراوسه دا هرڅه ډير ابتدايي دي: «زما په نظر د دې پيغام دا دی چې دغه ډرون چي پر هوايي ډګرونو باندې ګرځي الوتکې تخریبولی شي. په لوګر او کندز کې دا کار شوی. یو بل پيغام یې دا دی چې دا د طالبانو د قوت او پياوړتیا ښودنه کوي او کولای شي چې د ځواکونو په صفوفو کې ویره او تشویش رامنځته کړي.»
دغه شنونکی چې د افغانستان د سولې او جګړې وضعیت له نیږدې څارې زیاتوي چې طالبانو اوسمهال ځینو هغو وسلو او وسایلو ته هم لاسرسی موندلی چې پخوا یې دغسې وسایل نه درلودل.
د یوې بلې پیچلې جګړې وېره
حقپال وړاندوینه کوي چې که چېرې په دوحه کې د افغان سولې خبرې ناکامیږي، نو طالبانو حکومت ته پيغام ورکړ چې تردې وروسته به یې پرضد د پرمختللو وسایلو په مټ جګړه کوي:«دا د اندېښنې وړ ده او حکومت ته یې هم اندېښنه پيدا کړې ده، دا د مسایلو پیچلتیا ښيي او طالبان دا پيغام ورکوي چې هغوی به تردې هم پرمختللې ټکنالوژۍ ته لاسرسی پيدا کوي او دا یې لومړنۍ نښې نښاني دي.»
حقپال وايي، د ډرون برېدونو یو بل ستر خبرداری دا هم دی چې طالبان د جګړې دوام ته بشپړ چمتوالی لري.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
د تړلو دروازو تر شا
د اسوشتيد پريس خبري آژانس خبريالانو د کابل په څرخي پله زندان کې طالب بنديانو سره مرکې کړې دي. د دغو خبريالانو په خبره، طالب بنديان د زندان په يوه جلا بلاک کې ساتل کيږي. دغه بلاک تر شديدو امنتي تدابيرو لاندې دی خو په خپله طالبان په بلاک کې دننه آزادي لري.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
د طالب بنديان مخصوص بند
د څرخي پله زندان مختلفې برخې لري چې يوه ځانگړی برخه يا ځانګړی بند يې د طالب بنديانو له پاره دی. طالب بندیان په خپل بند کې په آزاد ډول له يو بل سره ويني او خپل عبادات او مطالعې کوي. ځينو يې له بد چلند څخه شکايت کړی دی. د مولوي سهاب په نوم يو طالب بندي ويلي چې له غچ څخه ويره لري او بنديان د ساتونکو له خوا وهل ټکول کيږي. هغه شکایت کوي چې د يو شمير طالبانو د بند مودې تيرې شوي خو لا هم په بنديان دي.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
لکه ميلمستون
د اسوشتيد پريس خبري آژانس خبريالانو د طالبانو له سرچينو څخه معلومات ترلاسه کړي چې ګواکې دغې ډلې امريکايانو ته د ۵ زره طالب بنديانو نوملړ سپارلی چې د سولې د هوکړه ليک په امضا کولو سره دې آزاد شي. د دغه آژانس خبريالانو له يو شمير طالب بنديانو سره په څرخي پله زندان کې مرکې کړي دي. ځينو طالب بنديانو ملا محمد عمر په مشرۍ د طالبانو د حکومت د وخت خاطرې بيان کړي دي.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
د طالب بنديانو مشر
په دغې مرکه کې مولوي نياز محمد د طالب بنديانو د مشر په توګه ښودل شوی، خو هيڅ بندي هغه خپل رسمي مشر نه دی ښوولی. هغه ويلي چې خپله د بند ۱۵ کلنه دوره تيروي. نياز محمد د طالبانو د نورو مذاکره کونکو په څير په نرمه ژبه خبرې کوي. «طالبان به د پخوا په څير نه وي. موږ غواړو ښځې تحصيل وکړي او د اسلام په چوکاټ کې په ټولو برخو کې کار وکړي.»
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
بهر سره اړيکي
د څرخي پله په زندان کې طالب بنديان موبايلونه لري او په آسانۍ له بهر سره اړيکې نيسي. د اسوشتيد پريس خبريالانو د سترګو ليدلی حال داسې ښکاره کوي چې طالب بنديان په زندان کې دننه منظمه شبکه لري او ټول بنديان يې د ولايتونو له مخې ثبت کړي دي، حتی پوهيږي چې څوک ناروغ دی او يا يې ژوند له لاسه ورکړی دی. مولوي نياز محمد ويلي دي: «افغان ځوانان نه بايد له طالبانو وډار شي؛ ځکه چې دا هغوی دي چې وطن جوړوي.»
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
د بشري حقونو موازين
د څرخي پله زندان د ۵ زره کسانو وړتيا لري، خو اوس يې په ۱۱ بلاکونو کې ۱۰۵۰۰ کسان بنديان دي. په دوی کې نژدې ۳ زره يې د طالب جنګياليو په ډله کې حسابيږي چې په يو مخصوص بلاک کې اوسيږي. امنيتي ځواکونه دغه بلاک ته په بشپړ احتياط او پر وسلو سمبال دننه کيږي. د زندان مسئولان وايي چې طالب بنديانو سره د چلند پر وخت هڅه کوي چې د بشر حقونو اصول رعايت کړي.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
د طالبانو د بند دوکاندار
دغه طالب بنديان د ساتونکو د بد چلند او د روغتيايي او هوساينې خدماتو له کمښت څخه شکايت کوي. خو د زندان مشر د هغوی دغه ادعاوې ردوي او وايي چې روغتيايي خدمات حتی له هغو چې دغو طالب بنديانو په خپلو کليو کې درلودل، بهتره دي. هغه ويلي دي چې دوی په اوونۍ کې درې ځله غوښه خوري او د بند په منځ کې آزاد تک راتک کوي.
-
په څرخي پله زندان کې د طالب بنديانو وضعيت
په جماعت سره لمونځ
مسئولانو ويلي چې د زندان روغتون د جوړيدو په حال کې دی. طالب بنديان کتابتون، ښوونځي، د سواد زدکړې کورس او جومات ته هم لاسرسی لري او خپل لمونځونه په جمع او خطبو سره ادا کوي. ځينې د طالب بنديانو آزادول د جګړې د پاي او د سولې د هوکړه ليک په لاسليک کولو کې موثر ګام بولي، خو ځينې شنونکي بيا وايي چې د طالبانو په خبرو او عمل کې روښانه تفاوت شته او د دغو جنګياليو خوشي کول به امنيتي وضعيت نور هم خراب کړي.
طالبانو ته وسایل څوک ورکوي؟
تردې وړاندې داسې رپوټونه هم ول چې طالبانو د الوتکو راغورځونکي پرمختللي توغندي ترلاسه کړي.
سیاسي شنونکي مطیع الله ابراهیم زي په دې اړه دویچه ویله ته وویل:«طالبانو نه یواځې ډرون کارولي بلکې تردې یې د پياوړې کېدو ویره شته، څه موده وړاندې د افغانستان د ملي امنیت پخواني رییس رحمت الله نبیل ویلي ؤ چې طالبان به ځیني توغندي پيدا کړي چې بیا یې څو الوتکي رانسکورې هم کړې.»
د چارو د دغه کتونکي په خبره په دې وروستیو کې ایران داسې هڅې پيل کړي چې د افغان جګړې په دواړو ښکېلو غاړو کې خپل نفوذ پياوړی کړي.
د افغان حکومت کمزوري
پر افغان حکومت د شنونکو ترټولو جدي نېوکه دا هم ده چې افغانستان کې یې د نړېوالې ټولنې له تېر شل کلن پوځي حضور څخه اغیزمنه ګټه پورته نه کړه.
نصرت الله حقپال په دې اړه وویل:«شل کاله تېر شول خو دغه حکومت چې ټوله دنیا یې ترشا ولاړه وه خو په دې ونه توانېدل چې ډیر پرمختللي تجهیزات لکه ډرون او نور جګړه ییز وسایل ولري.»
حقپال زیاتوي چې د افغان حکومت لویدیځو متحدینو هم په تېرو شلو کلونو کې دغه حکومت "مړژواندی" وساته، په دې مانا چې نه یې پرمختللي جګړه ییز تجهیزات ورکړل او نه یې هم له یوه پياوړي سیاسي - حقوقي مشروعیت څخه برخمن کړ.
اسماعیل شاکر – کابل