1. Przejdź do treści
  2. Przejdź do głównego menu
  3. Przejdź do dalszych stron DW

Michnik w Lipsku: Kaczyński używa stalinowskiego języka

21 marca 2019

Adam Michnik w dyskusji na Targach Książki w Lipsku zarzucił Jarosławowi Kaczyńskiemu posługiwanie się językiem stalinowskim; kwestionował wiarygodność teczek tajnej policji i ostrzegał przed nacjonalizmem i islamofobią.

https://p.dw.com/p/3FRVk
Marianne Birthler (z l.), Katharina Raabe i Adam Michnik podczas dyskusji na Lipskich Targach Książki
Marianne Birthler (z l.), Katharina Raabe i Adam Michnik podczas dyskusji na Lipskich Targach KsiążkiZdjęcie: DW/J. Lepiarz

Michnik i była wschodnioniemiecka dysydentka Marianne Birthler uczestniczyli w czwartek w Lipsku w dyskusji otwierającej zorganizowany przez Federalną Centralę Kształcenia Politycznego cykl spotkań o zmianach politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1989-1991.

– Wydawało się niemożliwe, że my w Polsce zerwiemy z naszą historyczną tradycją i zamiast sięgać po metodę przemocy rewolucyjnej, usiądziemy do stołu rozmów – powiedział Michnik nawiązując do wydarzeń sprzed 30 lat. Jak zaznaczył, za niemożliwą uważał też „jakąkolwiek sensowną rozmowę z rządzącymi komunistami”, co w końcu okazało się jednak możliwe, podobnie jak zmiany w Związku Radzieckim.

Wybory 4 czerwca 1989 roku były „nokautem” dla komunistów – powiedział Michnik przypominając, że do liczącego 100 miejsc Senatu dostało się 99 kandydatów opozycji.

Leipziger Buchmesse 2019 | Logo

Nawiązując do aktualnej sytuacji w Europie, Birthler powiedziała, że nie można jeszcze mówić o „demontażu” zdobyczy demokratycznego przełomu, choć „pojawiło się wiele problemów”. – W niektórych krajach liberalizm i wolność zostały zepchnięte do defensywy – oceniła działaczka niemieckich Zielonych.

Renesans brunatnej fali

Zdaniem Michnika w Europie można dostrzec „renesans brunatnej fali, która przypomina lata 30., kiedy wyglądało na to, że faszyzm jest pieśnią przyszłości, a Europa była w kleszczach między totalitaryzmem hitlerowskim, a totalitaryzmem stalinowskim”.

Michnik przypomniał o podejmowanych w Polsce akcjach obrony konstytucji. „Konstytucja to jest most, na którym spotykają się wszyscy, którzy chcą bronić demokracji w Polsce. A ta demokracja jest zagrożona” – powiedział redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”. Michnik powiedział, że w Polsce rozbudzona została „islamofobia bez muzułmanów” i porównał ją do „antysemityzmu bez Żydów” z 1968 roku.  

Międzynarodowe Targi Książki w Lipsku potrwają do niedzieli
Międzynarodowe Targi Książki w Lipsku potrwają do niedzieliZdjęcie: picture-alliance/dpa/J. Woitas

Prowadząca dyskusję Katharina Raabe zwróciła uwagę na podnoszony przez koła prawicowe w Polsce brak lustracji po 1989 roku.

Stalinowski język

Jej sugestia spotkała się z ostrą ripostą. – Kaczyński posługuje się językiem stalinowskim. Kaczyński powiada jak Stalin: wraz z budownictwem socjalizmu zaostrza się walka klasowa. Opowiadanie, że w Polsce dzisiaj nieszczęścia się biorą z braku dekomunizacji, to kompletny idiotyzm. To nie komuniści dziś zagrażają – mówił.

Zdaniem polskiego publicysty dekomunizacja we Wschodnich Niemczech „skrzywdziła bardzo wielu ludzi”. – Niemcy nie stały się w wyniku dekomunizacji ani lepsze, ani uczciwsze – zastrzegł. Michnik zakwestionował wiarygodność informacji zawartych w teczkach. – Niemcy traktują archiwa Stasi jak Biblię – krytykował.

Birthler broni dekomunizacji

– Nie chcieliśmy, żeby byli agenci uczyli nasze dzieci – protestowała Birthler. – Teczki Stasi nie były piramidalnym kłamstwem, lecz były najważniejszych narzędziem pracy służb bezpieczeństwa. W ich interesie było rzetelne gromadzenie informacji. Są ważnym źródłem informacji, jeżeli podchodzi się do nich krytycznie – wyjaśniła.

Podkreśliła, że dzięki dokumentom wielu niesłusznie podejrzewanych o współpracę mogło oczyścić się z zarzutów. Birthler kierowała w latach 2000-2011 tzw. „Urzędem Gaucka” przechowującym archiwa byłej służby bezpieczeństwa NRD – Stasi.       

Zastanawiając się nad przyczynami sukcesów ruchów populistycznych, Michnik przyznał, że rządy po 1989 roku popełniły błąd polegający na „zapatrzeniu się w potrzebę modernizacji”, co doprowadziło do „zgubienia ludzi, którzy nie znaleźli sobie miejsca w tym autobusie”.

Dyskusja między Michnikiem a Birthler zapoczątkowała cykl spotkań „The Years of Change 1989-1991. Europa Środkowa, Wschodnia i Południowo-Wschodnia 30 lat po (zwrocie)”. W kolejnych spotkaniach udział wezmą byli opozycjoniści z Czech i Węgier – Jachym Topol i Gaspar Miklos Tamas, polscy publicyści Piotr Buras i Michał Sutowski oraz dziennikarze śledczy z Czech, Rumunii i Słowacji – Pavla Holocova, Paul Radu i Martin Simecka.

Międzynarodowe Targi Książki w Lipsku potrwają do niedzieli. Uczestniczy w nich blisko 2600 wystawców z 46 krajów.