Kulisy Konferencji w Wannsee
20 stycznia 2012
Akta noszą naniesioną czerwonym stemplem informację „Tajna sprawa Rzeszy“. Znalezisko stanowi sensację. Zawarty w aktach protokół rozmowy stanowi dowód zagłady europejskich Żydów. Dokument pt „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej“ istniał w 30 egzemplarzach; zachował się tylko ten jeden. Protokół konferencji w Wannsee przyczynił się do utworzenia w wilii miejsca pamięci. Leży ono wprawdzie poza turystycznym szlakiem, ale przyciąga miłośników historii. Szybko rośnie liczba zwiedzających, mówi dyrektor placówki, Norbert Kampe. Dwie trzecie z nich to cudzoziemcy; głównie z Izraela. Wiąże się to z osobą Adolfa Eichmanna, protokolanta konferencji w randze obersturmbannführera SS, skazanego później w Izraelu na karę śmierci.
Ewakuacja na wschód, czy wyrok śmierci?
Protokół nie zawiera jednak konkretów na temat sposobu uśmiercenia i liczby przeznaczonych na zagładę Żydów. Uważa się, że sformułowanie „ewakuacja na wschód“ oznacza ich eliminację. Nie brak innych interpretacji. I tak Eberhard Jäckel, historyk, mówił jeszcze w latach dziewięćdziesiątych o "zagadce". Teraz na ten temat wiadomo więcej, mówi Peter Klein, organizator międzynarodowej konferencji historyków w Berlinie w 70. rocznicę spotkania w Wannsee. Dyskusję zdominowały dwie interpretacje. Na krótko przed zwołaniem konferencji w Wannsee Hitler podjął decyzję na temat ostatniego wyjaśnienia kwestii żydowskiej. To pierwsza. I druga: konferencja w Wannsee stanowiła jedynie krok na drodze do ludobójstwa na Żydach. Zdaniem Kleina do sensacji już raczej nie dojdzie.
Wannsee w 70 lat później
Konferencję prowadził Reinhard Heydrich. Połowa uczestników posiadała doktoraty. A zatem w projekcie zagłady Żydów uczestniczyła elita. Tematyce tej poświęcono projekt teatralny. Od listopada trwają próby. Jednym z aktorów jest Hans-Christian Jasch, który wciela się w rolę sekretarza stanu, dr Wilhelma Stuckarta z MSW Rzeszy. Stuckart, utrzymuje protokół, proponuje sterylizację tak zwanych Żydów ćwierćkrwi. Rola Stuckarta stanowi nie lada wyzwanie dla aktora-amatora. Próby także stanowią forum dyskusyjne. Wskazuje to na olbrzymi ładunek emocjonalny, zawarty w problematyce konferencji w Wannsee w 70 lat później.
Marcel Fürstenau / Andrzej Paprzyca
red. odp.: Bartosz Dudek