Prasa: absolwent Bauhausu projektował baraki w KL Auschwitz
14 lipca 2019
Niemiecki tygodnik „Jüdische Allgemeine” przypomniał postać Austriaka Fritza Ertla, który studiował w Bauhausie w latach 1928-1931.
Jak pisze autor materiału Hans-Ulrich Dillmann, Ertl ukończył renomowaną uczelnię w Dessau z dyplomem architekta. W czasie studiów uczęszczał między innymi na wykłady Wassila Kandinskiego - rosyjskiego malarza, grafika i teoretyka sztuki, współtwórcy abstrakcjonizmu.
Z Bauhausu do Auschwitz
Po studiach austriacki architekt wrócił do rodzinnego Linzu i podjął pracę w firmie budowlanej swego ojca. Po Anschlussie Austrii w 1938 roku wstąpił do NSDAP, a potem do SS. Od maja 1940 roku należał do znajdującej się w strukturach SS dyrekcji rozbudowy Auschwitz, awansując przed końcem wojny na wicedyrektora.
„Ascetyczne, funkcjonalne, obliczone na stłoczenie i zamordowanie ludzi: absolwent Bauhausu Fritz Ertl zaplanował zabudowę obozu Auschwitz-Birkenau. Ze zdobytymi w Bauhausie umiejętnościami pomógł nazistom w realizacji zagłady” – pisze Dillmann.
Ertl projektował zarówno funkcjonalne pomieszczenia administracyjne, jak i baraki dla więźniów – „pozbawione ozdób, praktyczne, prostokątne, obliczone na maksymalne obłożenie i kontrolę”, a także komory gazowe z wejściem i wyjściem, aby „zagwarantować ich efektywne wykorzystanie w procesie mordowania” – czytamy w „Jüdische Allgemeine”.
Bez kary
Autor zaznacza, że po wojnie Ertl uniknął odpowiedzialności za swoją działalność na terenie niemieckiego obozu. Śledztwo przeciwko niemu wdrożono w 1961 roku, ale dopiero 11 lat później podejrzany, wraz z innym architektem z Auschwitz, stanął przed sądem w Wiedniu.
„Ich działalność budowlana zakładała od początku krótką wegetację więźniów i stanowiła pogwałcenie elementarnych zasad techniki budowlanej” – czytamy w akcie oskarżenia. Pomimo tego sąd uniewinnił obu od zarzutów, ponieważ „nie byli twórcami komór gazowych”.
Podczas procesu Ertl przedstawiał się jako przeciwnik nazistów i odwoływał się do demokratycznych zasad Bauhausu. Twierdził, że został zmuszony do przebywania w „złym towarzystwie” i że kilkakrotnie próbował wymigać się od zleceń.
Dopiero wiele lat po uniewinnieniu wyszło na jaw, że Ertl dobrze wiedział, jaką funkcję mają zaprojektowane przez niego obiekty. W 1942 roku był obecny przy podejmowaniu decyzji o budowie komór gazowych i krematoriów do zagłady Żydów. Ertl zmarł w Linzu, w 1982 roku, nie niepokojony przez wymiar sprawiedliwości.