ECS nagrodzone za promowanie europejskiego dziedzictwa
27 maja 2021
– Co roku nagradzamy działania i osoby związane z promocją europejskiego dziedzictwa. Głęboko wierzę, że skuteczność w podtrzymaniu naszego materialnego, jak i niematerialnego dziedzictwa, zależy od poświęcenia osób, które za tym stoją – mówi komisarz UE ds. nauki Mariya Gabriel. Unijna nagroda trafia do instytucji podkreślających wagę dziedzictwa i promujących współpracę międzynarodową. Dla nagrodzonych oznacza prestiż, ale i wymierne korzyści, jak dodatkowe fundusze czy wzrost liczby odwiedzających.
3 tys. metrów kwadratowych historii
Jednym z tegorocznych laureatów nagrody zwanej w skrócie Europa Nostra i jedynym z Polski, jest wystawa stała Europejskiego Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku. Jury uznało, że „popularyzuje ona działania na rzecz praw człowieka i praw pracowniczych oraz podkreśla wagę obywatelskiego zaangażowania”. ECS ma swoją siedzibę na terenie byłej Stoczni Gdańskiej, wystawa stała mieści się na dwóch kondygnacjach i w siedmiu salach wystawowych.
„To 3 tys. metrów kwadratowych opowieści o walce o prawa człowieka, sile dialogu i ludzkiej solidarności” – mówi kierownictwo ECS.
– Wystawa stała ECS łączy opowieść o fenomenie pokojowej rewolucji Solidarności z indywidualnymi doświadczeniami Polaków, ale i naszych gości z Europy i świata. Dzisiaj, w czasach nowej fali nacjonalizmu, inwestuje się sporo sił, aby podkreślić różnice między Europejczykami, my zaś pokazujemy znaczenie wspólnego dziedzictwa, czerpiemy z ważnego dla Polaków i Europejczyków źródła polskiej pokojowej rewolucji. Europejskie Jury tę siłę ECS dostrzegło – mówi DW Basil Kerski, dyrektor Centrum.
Skutki pandemii
Jak przyznaje dyrekcja ECS, unijna nagroda to wielkie wyróżnienie, ale też sposób na promocję. Zwłaszcza, że gdański ECS, podobnie jak i inne instytucje kultury, boleśnie odczuł pandemię.
– Liczę na to, że nagroda pomoże nam dotrzeć do nowych odbiorców i zwiększyć rozpoznawalność ECS i wystawy stałej. Miniony rok był jednym z najtrudniejszych i to nie tylko dla nas, ale dla kultury w ogóle. Zamknięte przez wiele miesięcy muzea, galerie, teatry, opery i filharmonie oznaczały, iż kultura stała się niedostępna. W naszym Europejskim Centrum Solidarności mocno przeżyliśmy pusty budynek, puste przestrzenie wystawiennicze, audytorium, bibliotekę czy sale seminaryjne – mówi Kerski.
– Wiedzieliśmy, że jedynym kanałem komunikacji, zwłaszcza w pierwszych miesiącach lockdownu, będzie internet. Wszystkie wydarzenia, które do tej pory odbywały się u nas, zostały zawieszone, a w końcu odwołane, jak choćby duży festiwal muzyczny Solidarity of Arts – wspomina Magdalena Mistat, wicedyrektorka ECS.
Instytucja zapewnia jednak, że w tym roku, mimo mniejszych możliwości finansowych, ECS nie ma zamiaru zrezygnować z żadnego z zaplanowanych wydarzeń programowych w tym np. Święta Wolności w Gdańsku; uroczystości zostaną zorganizowane w mniejszej skali.
Basil Kerski przyznaje jednak, że pandemia mocno zmniejszyła przychody finansowe ECS. – Szczególnie bolesny był spadek przychodów ze sprzedaży biletów oraz z najmów komercyjnych. Z tych pieniędzy finansujemy nasz program. Nadal też odczuwamy zmniejszenie dotacji ministerialnej od 2019 roku – mówi.
Ministerstwo tnie koszty
Trzy lata temu Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego obcięło dotację dla ECS o trzy mln złotych rocznie. Minister Piotr Gliński tłumaczył, że jego resort ma prawo zmniejszyć dotację tak długo, jak długo wywiązuje się z zapisów umowy o dofinansowaniu ECS, zarzucił też centrum, że zawyża dane odnośnie liczby odwiedzających.
Co się stało z pieniędzmi odebranymi ECS? Zdaniem mediów mogły zostać przeznaczone na inne cele. W 2019 r. rząd i NSZZ Solidarność powołały do życia konkurencyjny dla ECS Instytut Dziedzictwa Solidarności, mieszczący się w Sali BHP, zaledwie kilkaset metrów od ECS. Jak ujawnił dziennikarz trójmiejskiej „Gazety Wyborczej" Krzysztof Katka, w latach 2019-2021 rząd przeznaczył na działalność IDS 10,2 mln zł. – To mniej więcej tyle, ile wynosi obcięta dotacja dla Europejskiego Centrum Solidarności, które kontrolują samorządy – mówi DW Katka. Działania podjęte dotąd przez IDS to m.in. przygotowanie wystawy o Lechu Kaczyńskim i Kornelu Morawieckim.
Ministerstwo próbowało także odebrać ECS tablice z 21 postulatami Sierpnia’ 80, które są centralnym punktem nagrodzonej właśnie przez Komisję Europejską wystawy stałej. Resort chciał, by trafiły do IDS. Tablice zostały oddane w depozyt ECS przez Narodowe Muzeum Morskie w 2014 r. W ubiegłym roku muzeum zażądało jednak ich zwrotu, ale ECS nie zgodził się oddać eksponatu.
W ramach nagrody Europa Nostra 2021 wyróżniono łącznie 24 projekty z 18 krajów Europy. Wciąż trwa głosowanie internautów na Nagrodę Publiczności.