Badanie po napaści seksualnej. Empatia i dyskrecja
25 listopada 2022
Przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest „najbardziej rozpowszechnionym na świecie naruszeniem praw człowieka”, czytamy w artykule ONZ opublikowanym z okazji Międzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet. Według organizacji więcej niż jedna na trzy kobiety zostanie kiedyś ofiarą przemocy, zaś mniej niż 40 proc. kobiet, które doświadczyły jej form, szuka pomocy. W wypadku przestępstw o podłożu seksualnym liczba ofiar, które zachowują to dla siebie, jest wysoka. – Większość przypadków wydarza się w najbliższym otoczeniu ofiary – mówi Knut Albrecht, dyrektor Brandenburskiego Instytutu Medycyny Sądowej (BRL). – Może sprawcą był mąż, partner, wujek. Kobiety nie chcą burzyć rodzinnego spokoju. Czyn jest wstydliwy. Istnieje 1001 powodów, dla których nie zostaje zgłoszony na policję – dodaje.
Kobiety, które nie chcą bądź nie mogą zgłosić napaści seksualnej na policję, mają także inną możliwość: mogą zabezpieczyć ślady w trakcie poufnego badania. Knut Albrecht kieruje modelowym projektem we wschodnioniemieckiej Brandenburgii „Natychmiastowa pomoc medyczna i poufne zabezpieczenie dowodów po gwałcie”.
Badanie przeprowadzane jest w taki sposób, aby wszelkie dowody przemocy seksualnej mogły zostać uwzględnione przez sąd, nawet jeśli kobieta zdecyduje się na późniejsze wniesienie oskarżenia.
Jak przebiega poufne badanie lekarskie
Ofiara przemocy razem z lekarzem wypełnia kwestionariusz. Zdjęcia ewentualnych urazów oraz bielizna, którą kobieta miała na sobie podczas gwałtu, umieszczane są w jednym pudełku. Pudełko z dowodami trafia do zakładu medycyny sądowej.
Pobierane są także wymazy, by zabezpieczyć próbki z DNA sprawcy. – Jeśli ejakulacja była pochwowa, analna lub miała miejsce w ustach ofiary, znajdują się tam plemniki, których tam być nie powinno – wyjaśnia Albrecht. – Na podstawie odkrycia nasienia przeprowadzana jest następnie analiza DNA.
Wymazy pobierane są dopiero po relacji ofiary ze zdarzenia i tylko tam, gdzie to naprawdę konieczne. – Jeśli gwałt był oralny, nie pobiera się próbek z okolic narządów płciowych, jeśli doszło do ejakulacji na brzuchu, wymaz pobierany jest tylko z tego miejsca – mówi Albrecht. Jeśli ejakulacja nie miała miejsca, ale penis dostał się do pochwy ofiary, pobierany jest stąd wymaz w celu wykrycia obcego DNA ze skóry penisa. Albrecht wyjaśnia, że jest to znacznie trudniejsze niż w przypadku śladu plemników. Jeśli ofiara podrapała sprawcę, jej paznokcie także są badane pod kątem obcego DNA.
Dlaczego badanie lekarskie jest ważne
Badanie jest bardzo istotne nawet bez natychmiastowego zgłoszenia popełnienia przestępstwa, ponieważ takie dowody jak obce DNA bardzo szybko ulegają naturalnemu zniszczeniu podczas procesów zachodzących w organizmie. Kolejny powód, dla którego należy przeprowadzić badanie lekarskie, podaje berlińska ginekolożka Laia, która chce zostać wymieniona tylko z imienia, by chronić prywatną sferę swoich pacjentek. – Jeśli podczas gwałtu doszło do urazów pochwy, można je ustalić podczas badania. Po kilku dniach czy tygodniach jest ono już niemożliwe, ponieważ błona śluzowa ulega szybkiej regeneracji – wyjaśnia.
Dowody zebrane podczas poufnych badań w Brandenburgii są obecnie przechowywane przez dziesięć lat. Dowody rzeczowe, takie jak bielizna, zostają odpowiednio zapakowane, by zachować je w oryginalnym stanie. Materiał DNA z pobranych próbek jest suszony w sposób pozwalający na jego przetrwanie przez dziesięć lat i użycie go w razie potrzeby w procesie sądowym.
Akceptacja cielesnych granic kobiety
Lekarka Laia zwraca uwagę, że każde badanie ginekologiczne jest wrażliwym momentem, a zwłaszcza gdy dotyczy kobiet, które doświadczyły napaści seksualnej. Ona sama nie pracuje w poradni, do której zgłaszają się ofiary gwałtu, lecz w regularnej praktyce ginekologicznej, zwracając szczególną uwagę na empatyczne i pełne szacunku podejście do swoich pacjentek. – Nie chodzi o to, by posadzić kobietę na fotelu i powiedzieć „no to teraz tak to zrobimy”, ale o danie jej możliwości powiedzenia „nie” i akceptowanie jej cielesnych granic – mówi Laia.
Również Albrecht podkreśla, że w trakcie badania po napaści seksualnej uwaga skupia się na kobiecie i jej uczuciach. – Badanie przeprowadzane jest przez odpowiednio wyszkolony personel, który kieruje się wrażliwością i empatią – zapewnia kierownik projektu. – Jeśli kobieta w trakcie pobierania wymazu nie potrafi się rozluźnić i jest napięta, rezygnuje się z jego pobierania.
Opieka nad ciałem i psychiką
Ofiara gwałtu powinna udać się do lekarza w celu wykonania testu ciążowego i testu na różne choroby zakaźne w cztery do sześciu tygodni po napaści seksualnej.
W „Natychmiastowej pomocy medycznej” w Brandenburgii kliniczne zabezpieczenie dowodów stanowi pierwszy krok. Następnie ofiara otrzymuje wsparcie psychologa w radzeniu sobie z traumą, której doświadczyła.