225 lat Bramy Brandenburskiej

Do XIX w. Berlin otaczały mury a do miasta prowadziło 18 bram. Wszystkie zostały rozebrane, oprócz jednej: Bramy Brandenburskiej. Dziś jest ona najczęściej fotografowanym obiektem stolicy Niemiec. Stała się nie tylko symbolem Berlina, lecz całego kraju.

Ta rycina przedstawia bramę z roku 1764, na której miejscu stanęła potem Brama Brandenburska. Cesarz Fryderyk Wilhelm II zlecił w 1788 budowę nowej bramy miejskiej. Architekt Carl Gotthard Langhans zaprojektował klasycystyczny obiekt, inspirowany bramą prowadzącą na Akropol w Atenach.

Od roku 1793 bramę zwieńczała kwadryga zaprojektowana przez rzeźbiarza Johanna Gottfrieda Schadowa. Kwadryga przedstawiała cztero-konny zaprzęg, którym pierwotnie powoziła grecka bogini pokoju Ejrene. Potem zastąpiła ją bogini zwycięstwa Wiktoria. Na początku była to więc „brama pokoju”

Brama pokoju wkrótce stała się świadkiem wojny. W 1806 roku Napoleon pokonał Prusy i francuskie wojsko triumfalnie wkroczyło do miasta przez tę bramę. Napoleon kazał zdjąć kwadrygę i jako łup wojenny wywiózł ją do Paryża. Miała być prezentowana publicznie, ale do tego nie doszło.

Po zwycięstwie pruskiej armii nad Napoleonem w roku 1814 generał Ernst von Pfuel sprowadził kwadrygę z powrotem do Berlina. Jego rodzina mogła przejść przez bramę, co było wyłącznym przywilejem cesarza. Karl Friedrich Schinkel przekształcił Bramę Brandenburską i uczynił ją pruskim łukiem triumfalnym. Zamiast bogini pokoju, kwadrygą powoziła bogini zwycięstwa, z pruskim orłem i Żelaznym Krzyżem.

Narodowi socjaliści uczynili natychmiast Bramę Brandenburską elementem swojej propagandy. W styczniu 1933 świętowali przejęcie władzy przez Hitlera przemarszem z pochodniami. Hitler chciał uczynić Berlin „światową stolicą Germanią” i planował nowy ogromny łuk triumfalny.

Brama Brandenburska ucierpiała w czasie II wojny światowej. W podzielonym mieście znalazła się w sektorze radzieckim. Od 1945 do 1975 powiewała nad nią flaga Związku Radzieckiego i flaga NRD. Ze zniszczonej kwadrygi pozostały tylko szczątki.

Pomimo zimnej wojny wschodni i zachodni Berlin współpracowały przy odbudowie Bramy Brandenburskiej. Na szczęście w 1942 powstał gipsowy odlew kwadrygi, tak że mogła być zrekonstruowana i wróciła na swoje miejsce w roku 1957. Władze Berlina Wschodniego bez porozumienia zarządziły jednak, by usunięto pruskiego orła i Żelazny Krzyż.

Kiedy 13 sierpnia 1961 wznoszono mur berliński, zablokował on dostęp do Bramy Brandenburskiej z zachodniej części miasta. Mur prowadził po zachodniej stronie łukiem obok bramy. Dostęp do niej mieli tylko żołnierzy strzegący granicy po stronie wschodniej. Brama stała na środku strzeżonego pasa i stała się symbolem niemiecko-niemieckiego podziału.

12 czerwca 1987 ówczesny prezydent USA Ronald Regan wygłosił przed Bramą Brandenburską słynne przemówienie z historycznym wezwaniem pod adresem ZSRR: "Mr. Gorbatschow, tear down this wall!". Przez megafony jego słowa słychać było także we wschodniej części Berlina. Nikt nie przypuszczał, co wydarzy się dwa lata później.

Kiedy 9 listopada 1989 upadł mur berliński, tysiące ludzi zebrało się przy Bramie Brandenburskiej, by świętować ten moment. Symbol podziału stał się symbolem zjednoczenia. Podczas nocy sylwestrowej 89/90 kwadryga doznała szwanku, bo ukradziono niektóre jej części. Podczas restauracji znów umocowano pruskiego orła i Żelazny Krzyż.

Nie ma turysty przyjeżdżającego do Berlina, który nie chciałby zobaczyć Bramy Brandenburskiej. Stała się ona klasycznym tłem zdjęć, miejscem świętowania sylwestra w pod gołym niebem, koncertów, przemówień i demonstracji. Podczas mundialu 2006 włączona została do strefy kibica i tam Niemcy świętowali zdobycie mistrzowskiego tytułu.

Każdego roku jesienią, podczas Festiwalu Światła Brama Brandenburska staje się ekranem projekcji świetlnych i instalacji. W tym roku festiwal odbędzie się od 7 do 16 października. Już kilkakrotnie brama była także znakiem solidarności, jak np po zamachu w Orlando, USA.

To projekcja z roku 2014 z okazji 25. rocznicy upadku muru. Była pomyślana jako znak tego, że życie w pokoju nie jest czymś oczywistym. Od 225 lat Brama jest pomnikiem zmiennych dziejów Europy, była świadkiem wojen i pokoju i stała się symbolem nadziei na trwały pokój.