ЕУ размислува за санкции против насилни израелски доселеници

Европската Унија ќе ги формулира своите предлози за тоа како да се санкционираат израелските доселеници кои вршат насилство врз Палестинците на окупираниот Западен Брег, најави високиот претставник на ЕУ за надворешна политика, Жозеп Борел. Тој во Брисел изјави дека целта е приклучување кон американската иницијатива. „Времето е зрело за акција. Наместо само да се зборува., треба да се преземат мерки кои можат да придонесат за ставање крај на насилството врз Палестинците на Западниот Брег“, рече Борел.

Западниот Брег е, заедно со Појасот Газа, втората и многу поголема палестинска територија. Беше окупиран од Израел во 1967 година во Шестдневната војна. И имаше зголемување на насилството по нападот на милитантно исламистичкиот Хамас врз Израел на 7 октомври. Тогаш борците на милитантната палестинска организација, која ЕУ, САД, Израел, Германија и други земји ја означуваат како терористичка група, убија околу 1.200 луѓе. Како одговор, Израел целосно го блокираше Појасот Газа, бомбардираше неколку илјади цели во областа и влезе таму со копнени трупи. Здравствените власти во Појасот Газа, контролиран од Хамас, соопштија дека повеќе од 18.500 се убиени и загинати како резултат на израелските контранапади.

Сепак, додека светската јавност е фокусирана првенствено на хуманитарната ситуација во Газа, според податоците на ОН, стотици Палестинци биле убиени и на Западниот Брег и во Источен Ерусалим. Палестинците за свој главен град го сметаат источниот дел на Ерусалим, кој Израел исто така го окупираше во 1967 година.

Што се случува на Западниот Брег во моментов?

Невладините организации и органите на ОН со недели предупредуваат на зголемување на насилството на Западниот Брег. И пред 7 октомври имаше многу крвави инциденти. Според Канцеларијата на ОН за координација на хуманитарни прашања (OCHA), 28 Израелци, главно еврејски доселеници, биле убиени во судирите на Западниот Брег од јануари до крајот на ноември.

Во неделата, на 10 декември, координаторот за вонредни ситуации на ОН за окупираните палестински територии, Лин Хестингс, предупреди дека во 2023 година ќе има „невидени нивоа на насилство од страна на израелската држава и доселениците против Палестинците“ на Западниот Брег и Источен Ерусалим. Од почетокот на годината, таму се убиени 464 Палестинци, од кои 265 само по 7 октомври. Најмалку тројца беа лица со инвалидитет, напиша Хестингс, а „најмалку илјада луѓе беа насилно протерани од нивната земја“.

Што би можела да направи ЕУ?

Сегашните планови на Европската Унија треба да бидат дел од одговорот на таа ситуација. Според Борел, Унијата составува список на поединци познати по „насилните активности и нападите врз Палестинците на Западниот Брег“. Сепак, за воведување санкции на ЕУ е потребно едногласност на сите земји-членки. А, Европската комисија сѐ уште нема официјален нацрт. Борел ја критикуваше и израелската влада поради одобрување на изградба на нови станови во источен Ерусалим.

Некои земји-членки на ЕУ веќе сигнализираа поддршка за санкции против насилните доселеници, вклучително и Франција и Германија, која е меѓу земјите кои најјасно го поддржуваат Израел од 7 октомври. Во писмото до претседателот на Советот на ЕУ, Шарл Мишел, владите на Белгија, Ирска, Малта и Шпанија повикаа на ограничувања на патувањата и имотни санкции против „насилните доселеници кои ги напаѓаат и раселуваат палестинските заедници“. „Мораме да спречиме ескалација на Западниот Брег“, бараат четирите држави во писмото, во кое имаше увид и ДВ. Во исто време се разговара за дополнителни санкции против Хамас.

Како и зошто САД ги санкционираат имигрантите?

Минатата недела, САД објавија забрана за патување за „десетици“ луѓе, а можеби и за членовите на нивните семејства. „САД ќе воведат визни ограничувања за поединци кои ги поткопуваат мирот, безбедноста и стабилноста на Западниот Брег“, изјави пред една недела портпаролот на американскиот Стејт департмент, Метју Милер. Но, таа формулација може да важи и за Израелците и за Палестинците.

Политиката на Израел за населување на окупираниот Западен Брег е редовно критикувана дури и од САД и другите блиски сојузници во Европа. Населбите се сметаат за пречка за реализација на идејата за основање две држави, што го претпочитаат и САД и ЕУ како трајно решение за блискоисточната криза.

Новите израелски населби на Западниот Брег и Источен Ерусалим „би ја поткопале можноста за воспоставување територијално целосна и одржлива палестинска држава како дел од договореното решение за две држави“, се вели во една изјава на германската влада од 2020 година.

Што е Западниот Брег и колку израелски доселеници живеат таму?

Израел го окупираше палестинскиот Западен Брег во 1967 година и почна да гради населби во 1970-тите и 1980-тите, иако ретко која држава го признава израелското право на тоа подрачје. Од мировниот договор во Осло во 1994 година, таму формално е одговорна палестинската управа, но во пракса тоа важи само во некои зони - други се под контрола на Израел.

Меѓународниот суд на правдата и Обединетите нации ги класифицираат таквите населби како нелегални. Израелските влади отсекогаш се спротивставувале на тоа. Сегашната десничарска алијанса дури сака дополнително да ги интензивира активностите за населување. Некои Израелци тоа го оправдуваат со безбедносни причини или историско право.

Според податоците на израелската невладина организација „Мир сега“, 465.000 израелски доселеници живееле на Западниот Брег во 2021 година - околу 14 проценти од вкупното население во Западниот брег од 3,3 милиони луѓе. Покрај тоа, има околу 230.000 израелски доселеници во Источен Ерусалим, така што околу 7,5 отсто од израелското население се доселеници на окупираниот Западен Брег, вклучувајќи го и Источен Ерусалим.