Лилјаците-најголеми пренесувачи на вируси

Германски тим од виролози, еколози и социјолози во соработка со тим од Гана сакаат да дознаат повеќе за предизвикувачот на вирусите и начинот на кој се пренесуваат. Штефан Клозе и неговиот тим длабоко во ноќта шетаат по афричката џунгла. Влагата и жештината се неподносливи. Тие одат кон една огромна пештера. Од неа се слуша само мафтање со крилја и звуци од лилјаци. Овде го фативме првиот лилјак, вели дипломираниот зоолог Штефан. Во пластична кеса немирно прета еден десет сантиметри долг лилјак со големи очи. Веднаш секој би помислил, мало, слатко, црно животинче, но само додека не ги види неговите остри заби: „Лилјаците се идеални преносители на вируси, бидејќи како и сите животни од групата на цицачите, се многу слични на луѓето. Тие можат да прелетуваат големи дистанци и живеат во заедница која може да брои и до милион членови.“

Лилјаците се преносители на вируси

Триесетгодишниот научник Штефан Клозе работи на универзитетската клиника во Бон и веќе една година го води германско-ганскиот проект за истражување на лилјаците како преносители на вируси. За откривање на предизвикувачот на вирусот во лабораторијата се истражуваат фекалиите од лилјаците. Затоа Клозе и неговиот тим лилјаците ги ловат откако тие ќе вечераат, потоа ги мерат на вага и го категоризираат секој лилјак поединечно. Откако ќе ги земат потребните материјали за истражување, научниците ги пуштаат лилјаците повторно на слобода. На некои одредени лилјаци им се вградува електронски чип за научниците да можат да го следат нивното движење во џунглата. На тој начин тие можат да видат како влијае сечењето на дождовните шуми врз животните и зошто се шират вирусите, вели Штефан Клозе: „Сечењето на шумите преставува голем стрес за лилјаците и тие стануваат подложни на вируси. Затоа потоа се опасни за луѓето“, вели Клозе. Колку посиромашна е разновидноста на екосистемот, толку понестабилен станува системот. Во пренесувањето на вирусите голема улога играат и навиките во исхраната на луѓето. Месото од лилјаци во Гана важи за особено здраво и се продава по ефтини цени на пазарите во земјата.

Доколку местото не е добро испечено, луѓето може да се заразат со некој вирус. Но, и водата е еден вид извор на вируси, вели Клозе, во пештерите често има мали потоци со фекалии од лилјаци: „Водата потоа истекува надвор и луѓето ја полнат во нивните канти за пиење, без да знаат дали водата е загадена или не.“ Токму затоа едукацијата е еден од главните цели на проектот. Оливија Агбењега е социолог од Гана и работи на проектот. Според неа најголемиот проблем го гледа во ширењето на верувањето во боговите на природата. „Луѓето кога ќе се разболат сметаат дека тоа е божја казна. На многумина не им е јасно дека причината за нивната болест е заразено месо или вода“, вели Оливија.

Водата е исто така еден вид извор на вируси

Затоа таа се обидува да ја добие довербата од влијателните поглавари. Тие се духовни водачи за секоја заедница во Гана. Со нивна помош Оливија сака да организира работилници, каде ќе му дава совети на локалното население за секојдневниот живот. Како на пример дека водата треба да се зоврие пред да се пие или да се готви со неа и дека месото треба добро да се пече пред да се јаде. „Превенцијата е многу важна. Кога ќе се појави веќе некоја болест, тогаш најчесто е доцна. Голем број пациенти умираат уште на пат до болница. Поради лошата инфраструктура поголемиот број од населението не може да купи лекови. Затоа мора да ги спречиме инфекциите, пред да фатат замав“, вели Оливија.

Токму затоа Штефан Клозе и неговиот тим деноноќно работат во импровизираната лабораторија во Гана. Досега тие успеале да фатат 150 лилјаци и да ги испитаат. За германските и научниците од Гана ова е проект за размена на еднаква основа, бидејќи вирусите не познаваат граници.

 

 Автор: Ајгил Чизмечиолу  / Бисера Огњановска Митров

Редактор: Жана Ацеска