1. Прескокни до содржината
  2. Прескокни до главната навигација
  3. Кон други страници на DW

200709 Irak Wirtschaftsentwicklung

21 јули 2009

Ирак спаѓа меѓу највносните земји за инвестирање во регионот на Блискиот исток. Цели шест години по војната ирачкото стопанство е во распад и за негова обнова се неопходни странски инвеститори.

https://p.dw.com/p/Itii
Само од извоз на нафта не се живее: американски војници надгледуваат постројка за утовар на нафта кај БасраФотографија: AP

Повеќето ирачки експерти за економски прашања се сложуваат во проценката дека домашното стопанство се наоѓа во многу лоша состојба. Тие се прилично согласни и околу причините за таквата состојба: тешкото наследство од претходниот режим на Садам Хусеин! Под негово владеење Ирак водеше дури четири војни за само 30 години, а освен тоа цели 13 години беше под меѓународни санкции. Тоа остави длабоки траги врз стопанството. Ирачкиот бизнисмен и член на управниот одбор на Здружението на стопанствениците, Мохамад Шакер Ал Делаими, вака ја опишува состојбата: „Економијата функционира само во некои сектори. При тоа индустрискиот сектор е потполно разурнат по војната.“

Долг список проблеми

Цели шест години по инвазијата на Американците снабдувањето со електрична енергија се’ уште не потполно воспоставено. А без електрична енергија не може да работи ниту едно претпријатие. Освен тоа, голем број државни претпријатија не се конкурентно способни. Владата има големи проблеми и со нивната приватизација. Зашто, кој инвеститор ќе покаже интерес за претпријатие коешто вработува 3.000 лица, а реално за производството се потребни не повеќе од 600.

Krieg Iran Irak Ölhafen Khorramschar
И војните се водеа за нафтени извори: ирачки војници пред иранското наоѓалиште на нафта кај Корамшар за време на војната од 1980-1988Фотографија: picture-alliance / dpa

Високата стапка на невработеност е следниот проблем на ирачката економија, објаснува економистот д-р Саад Ал Хајали, кој со години живее и работи во Келн: „Што се однесува до бројот невработени, министерството за труд зборува за 1,5 милиони лица.“ Но, експертите проценуваат дека реалната бројка е далеку поголема. Новата влада создаде и социјален систем за да се справи со последиците од невработеноста и сиромаштијата, но тој ни од далеку не е во состојба да ги задоволи потребите: „Посочувам на тоа што 23% од Ирачаните живеат под границата на сиромаштијата, а тоа значи дека заработуваат помалку од 60 долари месечно.“

Ништо не оди без нафтата

Сериозен проблем на ирачкото стопанство е и фактот што тоа има едностран извор на финансирање. Целото производство е потполно зависно од приходите од нафта: „Околу 80% од приходите од нафтата се трошат за плати на државните службеници во армијата и полицијата. А само 20 проценти се вложуваат во економскиот развој.“

Но, не е се’ така црно на ирачкото стопанско небо: две гранки доживуваат вистински бум. Една е религиозниот туризам, а другата градежништвото. Првата се должи на соборувањето на диктаторот Садам Хусеин, што ја отвори можноста милиони шиитски аџии да патуваат слободно во светите градови Кербела и Наџаф. „Религиозниот туризам е вистински златен рудник за Ирак. Проширувањето на овој сектор носи големи придобивки за целото стопанство, но има секако и негативни аспекти.“

Imam Ali Moschee in Nadschaf
Џамијата „Имам Али“ во Наџаф, едно од најголемите светилишта на шиититеФотографија: AP

Во изминатите три години никнаа преку 500 нови хотели во двата свети града на шиитите, со тоа се отворија и голем број нови работни места. Но, затоа цените на земјиштето доживеаа драматичен пораст. Порано една куќа во близината на Кербела чинеше околу 20.000 долари. Сега сличен објект чини преку два милиони долари.

А втората гранка, градежништвото, цути поради уривањето на голем број зданија во текот на војната. Станбените објекти се дефицитарни во Ирак: „На Ирак му требаат околу 3,5 милиони нови станови. Од тоа, приватни инвеститори треба да покријат 80% од потребите“, појаснува бизнисменот, Мохамад Шакер Ал Делаими.

Неопходни 20 мирни години

Сето тоа зависи од два фактора: едниот е политичката стабилност во земјата, бидејќи странските инвеститори бараат безбедни рамковни услови. А вториот е стабилна цена на нафтата на светските пазари. Петогодишниот план на новата влада во Багдад се потпира врз прогнозата дека цената ќе се движи околу 58 долари за барел. И доколку се’ се одвива како што треба, тогаш на ирачкото стопанство ќе му требаат уште 20 години мир и стабилност, за да застане на стабилни нозе - проценуваат ирачките експерти.

Автор: Хасан Хусаин / Горан Чутаноски

Редактор: Александра Трајковска