۲۷ ژانویه ۱۹۴۵: آزادسازی اسیران اردوگاه کار و مرگ نازی‌ها
۱۳۹۴ بهمن ۷, چهارشنبه
رودولف هُس (Rudolf Höss) فرمانده اردوگاه آشویتس در جنوب لهستان که مرکز اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها بود، در دادگاه نورنبرگ درباره تشکیل این اردوگاه گفت: «در تابستان ۱۹۴۱ دستور گرفتم به حضور هاینریش هیملر (Heinrich Himmler) رهبر نیروهای ضربتی آلمان (Schutzstaffel) «اس اس» در برلین برسم. هیملر به من گفت که رهبر دستور انجام «راه حل نهایی مسأله یهودی‌ها» را صادر کرده و ما اعضای «اس اس» باید این دستور را اجرا کنیم. رهبر به این دلیل شهر آشویتس را انتخاب کرده که مسیر راه‌آهن به آنجا مناسب است.»
با آغاز جنگ و اشغال لهستان توسط آلمان، نیروهای اشغالگر، پادگانی در شهر آشویتس را نخست زندان سیاسی با ۸۰۰ اسیر قرار دادند که اکثرا در آنجا جان سپردند.
اردوگاه آشویتس که به گفته رودولف هُس از تابستان ۱۹۴۱ تشکیل شد، از سه بخش اصلی که هر کدام در واقع شامل اردوگاه کار و اردوگاه مرگ بود، تشکیل می‌شد و نخستین و بزرگ‌ترین اردوگاه مرگ نازی‌ها بود. نازی‌ها در آنجا بیش از یک میلیون یهودی و مخالفان دیگر سیاسی را در اتاق‌های گاز «سیکلون ب» (Zyklon B) کشتند.
در اردوگاه آشویتس که امروزه به موزه غم‌انگیزی تبدیل شده می‌توان چمدان‌ها، مو‌ها، کفش‌ها و وسیله‌های روزمره قربانیان را دید.
نازی‌ها در سه کیلومتری اردوگاه اصلی آشویتس یک اردوگاه همانند ساختند که مردم را در آنجا هم می‌کشتند و در کوره‌های آدم‌سوزی می‌سوزاندند.
هاینریش هیملر در پاسخ این پرسش که آیا قربانیان می‌دانستند چه در انتظار آنهاست، در دادگاه نورنبرگ گفت: «بیشترشان نمی‌دانستند. همه‌جا بر سردر‌ها و و دیوار‌ها نوشته شده بود که اینجا برای پاک کردن شپش‌ها و شستشو تعبیه شده.»
نازی‌ها خود اسیران را مجبور می‌کردند که کار آدم‌سوزی را انجام دهند و برای نابودی هرگونه شاهد خود آن‌ها را نیز پس از سه تا شش ماه به اتاق‌های گاز می‌فرستادند.
بر خلاف اعتراف‌های رودولف هس، قربانیان حدود ۲۰ دقیقه در اتاق‌های گاز با هراسی وصف‌ناپذیر در انتظار مرگ به سر می‌بردند.
حدود ساعت سه بعد از ظهر روز ۲۷ ژانویه ۱۹۴۵ ارتش سرخ اتحاد شوروی (سابق) به اردوگاه رسید. نازی‌ها پیش از آن اتاق‌های گاز را منفجر کرده و تقریبا همه اسیران باقی‌مانده را با خود برده بودند.
ارتش سرخ توانست تنها تعداد کمی از اسیران و قربانیان را نجات دهد.