جام ۱۹۷۴ • یوهان کرویف، سلطان بی‌تاج و تخت عالم فوتبال
۱۴۰۱ آبان ۱, یکشنبه
یوهان کرویف در ۲۵ آوریل ۱۹۴۷ در آمستردام به دنیا آمد. خانه‌ی پدری او در نزدیکى ورزشگاه اختصاصی تیم "آژاکس"، باشگاه پرآوازه‌ی آمستردام قرار داشت. یوهان در کودکی پدرش را از دست داد و مادرش مجبور شد براى گذران زندگی به‌عنوان نظافتچى، از جمله در باشگاه آژاکس کار کند. همین رخدادها بود که سرنوشت یوهان کرویف را رقم زد.
به عقیده کارل هاینس هوبا، یکى از روزنامه‌نگاران معروف ورزشى در آلمان: «کرویف از معدود بازیکنانی است که با فوتبال بزرگ شده؛ همان طور که فرزند یک کشاورز از کودکی کشاورزى را می‌آموزد یا فرزند یک ماهیگیر که تمام روز با پدرش مشغول ماهیگیرى است.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
کرویف در ۱۳ سالگى ترک تحصیل کرد تا تمام وقت و توانش را صرف فوتبال کند. رینوس میشل، مربى معروف هلندى که در آن زمان سرمربی آژاکس بود، به نبوغ و استعداد وی پى برد و در ۱۵ نوامبر ۱۹۶۴ کرویف ۱۷ ساله را برای نخستین بار در ترکیب تیمش قرار داد. کرویف در همان بازی اولین گل خود در لیگ دسته‌ی برتر هلند را به ثمر رساند.
او دو سال بعد نه تنها با آژاکس آمستردام قهرمان باشگاه‌هاى هلند شد، بلکه براى اولین بار هم با پیراهن تیم ملى فوتبال کشورش پا به میدان گذاشت. این ستاره هلندى با توجه به تکنیک، سرعت و هوش سرشار در بازیگردانی، به کارگردان همه‌کاره‌ی تیم در زمین بازى تبدیل شد.
کرویف با وجود جثه‌ای نسبتا ریزنقش، در جنگ تن به تن بسیار قدرتمند بود. وی در عین حال هم گل می‌زد، هم گل می‌ساخت، و هم توپ را با مهارت پخش می‌کرد.
فوتبال تام
رنوس میشل، سرمربی دهه‌ی ۱۹۷۰ تیم ملى فوتبال هلند، با داشتن مهره‌اى چون یوهان کرویف، توانست "فوتبال تام" را پیاده کند؛ فوتبالى تهاجمى که در آن بازیکنان دائم در حال جنبش بودند و لحظه به لحظه موقعیت خود را در زمین تغییر می‌دادند. بدین ترتیب در هنگام دفاع فضا تنگ می‌شد و در هنگام تهاجم، فضاى بیشتری براى حمله به وجود می‌آمد.
در جام جهانى ۱۹۷۴ آلمان، انقلاب تاکتیکى هلند، همه را شگفت‌زده کرد. البته این تیم با وجود ارائه بازی‌های تهاجمى و زدن گل‌های تماشایى، سرانجام در دیدار نهایى، ۲ بر یک مغلوب میزبان شد، هر چند به عقیده بسیاری، هلند تیم برتر میدان بود.
تنها مرهمى که درد این شکست را اندکی تسکین داد، انتخاب کرویف به عنوان بهترین بازیکن جام جهانى ۱۹۷۴ بود.
کرویف بازیکن شماره ۱۰ را به کمال‌یافته‌ترین شکلی نمایش می‌د‌اد و هرچند همواره پیراهن شماره‌ی ۱۴ را بر تن می‌کرد، ولی طراح و بازیگردانی تمام عیار بود.
این بازیکن نابغه، با تیم ملى هلند موفق به کسب هیچ عنوانى نشد و به همین دلیل می‌توان او را "سلطان بى تاج و تخت" عالم فوتبال دانست. البته کرویف در سطح باشگاهى افتخارات بسیاری کسب کرد.
این ستاره بزرگ به همراه آژاکس آمستردام ۷ بار قهرمان هلند شد و در سال‌هاى ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۳، سه بار پیاپى جام قهرمانان باشگاه‌هاى اروپا را به دست آورد. کرویف در سال ۱۹۷۳ راهى اسپانیا شد و فصل تازه‌اى را در باشگاه بارسلونا آغاز کرد. او با این تیم نیز قهرمان باشگاه‌هاى اسپانیا شد.
کرویف در سال ۱۹۸۴ به فعالیت حرفه‌ای به عنوان بازیکن پایان داد. او البته همچنان به فوتبال وفادار ماند و اگرچه دوره مربیگرى ندیده بود و مدرکى نداشت، سرمربی‌گرى تیم‌هاى صاحب‌نامى چون آژاکس و بارسلونا را برعهده گرفت.
او به همراه این تیم‌ها موفقیت‌هاى بسیاری، از جمله ۴ دوره قهرمانى پیاپى در لیگ دسته اول اسپانیا، را در کارنامه‌ی خود ثبت کرد.
کسب عنوان قهرمانی جام قهرمانان باشگاه‌های اروپا در سال ۱۹۹۲ به همراه بارسلونا نیز از دیگر موفقیت‌های مهم او در عرصه مربی‌گری است.
اگرچه حضور بین‌المللى کرویف نسبتا کوتاه بود و این بازیکن استثنایى هرگز موفق نشد به همراه تیم ملى کشورش عنوان قهرمانى جهان را کسب کند یا بر سکوی نخست اروپا بایستد، اما جایگاهی ویژه در آسمان فوتبال دارد. او در سال ۱۹۹۹ به عنوان بهترین فوتبالیست اروپا در قرن بیستم انتخاب شد.
وداع با یک اسطوره
یوهان کرویف در ماه مارس ۲۰۱۶ در سن ۶۸ سالگی از دنیا رفت و جهان فوتبال را سوگوار کرد.
کرویف که زمانی سیگارکشی افراطی بود، در سال ۱۹۹۱ تحت عمل جراحی قلب قرار گرفت و ناچار شد سیگار را کنار بگذارد.
در ماه اکتبر سال ۲۰۱۵ خبر ابتلای او به بیماری سرطان ریه منتشر شد. او مدتی تحت شیمی‌درمانی قرار گرفت و در فوریه ۲۰۱۶ با خوشبینی گفته بود: «احساس می‌کنم در نیمه اول بازی‌ای که نتیجه‌ی پایانی آن معلوم نیست دو بر صفر جلو افتاده‌ام و مطمئنم که در پایان برنده می‌شوم». اما او سرانجام در این بازی شکست خورد.
رود خولیت، بازیکن پرآوازه‌ی سابق تیم ملی هلند در واکنش به خبر مرگ کرویف گفت: «فوتبال هلند شمایلی را از دست داد. او کسی بود که فوتبال ما را وارد نقشه‌ی جهان کرد.»