«گروه خونی مجلس خبرگان با رهبر و شورای نگهبان یکی است»
۱۳۸۸ مرداد ۲۳, جمعه
دویچه‌وله: آقای شعله سعدی به نظر شما شرایط کنونی ایران طوری هست که مجلس خبرگان بتواند صلاحیت رهبری را طبق اصل ۱۱۱ قانون اساسی دوباره مورد بررسی قرار بدهد؟
قاسم شعله سعدی: یک بحث، بحث قانونی است، یک بحث نتایج عملی است. اینها را باید تفکیک کرد. مکانیزم قانونی که الان وجود دارد این است که طبق اصل ۱۱۱ قانون اساسی اگر مجلس خبرگان تشخیص بدهد که رهبر بعضی از شرایطش را از دست داده است، مثل عدالت، تدبیر، مدیریت، امانت و امثال اینها و یا این که معلوم بشود همان موقعی که رهبر توسط خبرگان به رهبری منصوب شده است فاقد این شرایط بوده و اینها اشتباه کرده‌اند و به تصور این که حائز شرایط است او را به رهبری منصوب کرده‌اند، یا اینکه مثلا در ابتدا عادل بوده، بعداً معلوم شده که عادل نیست و عدالتش زیر سوال رفته یا تدبیرش زیر سوال رفته و مدیریت کشور را دچار مشکل کرده، در هرکدام از این موارد که در اصول ۵، ۱۰۷ و ۱۰۹ قانون اساسی به عنوان شرایط رهبری تعیین کرده، معلوم بشود که رهبر یا از اول این شرایط را نداشته یا بعداً این شرایط را از دست داده است، خبرگان باید بلافاصله رهبر را برکنار بکند. اینجاست که آیت‌الله دستغیب شیرازی براساس همین اختیار قانونی که مجلس خبرگان دارد یا مجمع نمایندگان ادوار مجلس با استناد به همین اختیار مجلس خبرگان از رییس مجلس خبرگان خواسته‌اند که جلسه‌ای تشکیل بدهند و شرایط رهبری را بررسی کنند که ببینند آیا موجبی برای حذف آقای خامنه‌ای هست یا نه.
آیا از نظر قانونی رییس مجلس خبرگان این حق را دارد که این خواست را ندیده بگیرد؟
این حق را ندارد. باید رییس مجلس به تکلیف شرعی و قانونی‌اش عمل بکند و این در اختیار رییس مجلس نیست که این درخواست را رد بکند، بلکه این خود مجلس خبرگان است که ممکن است رسیدگی کنند و بگویند نخیر، آقای خامنه‌ای این شرایط را دارد یا به این نتیجه برسند که این شرایط را ندارد یا شرایطش زایل شده است. بهرحال اختیار متعلق به خبرگان است که باید تصمیم‌گیری بکند. البته در عمل با توجه به این که یک مثلث بسته‌ای بین رهبر، فقهای شورای نگهبان و خبرگان وجود دارد، بدین معنی که رهبر، فقهای شورای نگهبان را نصب می‌کند و طبیعتاً افراد همفکر خودش و دوستان خودش را به این سمت نصب می‌کند و این فقها هستند که به نوبه‌ی خود باید صلاحیت کاندیداهای مجلس خبرگان را تأیید کنند که طبیعتاً اینها هم دوستان خودشان را تأیید می‌کنند و مجلس خبرگان که باید بر شرایط رهبری نظارت کند و در زمان لزوم، رهبر را برکنار کند، در واقع به گونه‌ای ترکیب‌شان ایجاد می‌شود که گروه خونی‌شان با رهبر و مجلس و فقهای شورای نگهبان یکی باشد.
یعنی ترکیب کنونی مجلس خبرگان را شما طوری نمی‌بینید که بتواند صلاحیت رهبر را مورد تردید قرار بدهد؟
من بعید می‌دانم. چون آنها بیشترشان امام جمعه‌هایی هستند که خودشان منصوب آقای خامنه‌ای هستند. یا نماینده‌های آقای خامنه‌ای در ارگان‌های مختلف حکومتی هستند. هرچند که حالا آن امضاهایی که برای تأیید مواضع آقای خامنه‌ای لازم بود، حاصل نشد و اعلان شد که پنجاه نفر از خبرگان مواضع آقای خامنه‌ای را تأیید کردند که بعداً این هم تشکیک شد، ولی بهرحال به نظر من اکثریت اعضا کسانی هستند که از آقای خامنه‌ای حمایت خواهند کرد و لذا احتمال برکناری آقای خامنه‌ای از آن جهت کم است. اما مطرح شدن این قضیه و بزرگ شدن آن می‌تواند برای آقای خامنه‌ای بسیار گران تمام بشود.
آیا غیر از مجلس خبرگان هیچ نهاد دیگری طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند بر عملکرد رهبری نظارت بکند، مثلاً مجمع تشخیص مصلحت؟
نه، آنها نمی‌توانند. اما آقای خمینی در کتاب ولایت فقیه‌اش نوشته است که اگر فقیه فسقی مرتکب شد و شرط امانتش از دست رفت، خود به خود از حکومت منعزل است. اخیراً هم در پاسخ استفتای دکتر کدیور، آیت‌الله العظمی منتظری که شیخ‌الفقها و مرجع مسلم جهان اسلام است، در پاسخ به این استفتا گفت که ولایت جائرانه‌ای اگر باشد، باید برکنار بشود. حتا تلویحاً مردم را دعوت کرد که با کمترین هزینه و سهل‌الوصول ترین راهها نسبت به برکناری ولی‌ای که به‌زعم ایشان جائر است اقدام کنند. البته به شکل مصداقی معین نکرد که آیا منظورش آقای خامنه‌ای هست یا نه و اتفاقا من خودم از آیت‌الله العظمی منتظری در این خصوص سوال کردم، ایشان پاسخ دادند که ضمیر، مرجع خودش را پیدا می‌کند و لذا حالا این مورد هم هست که فقها می‌توانند در این زمینه اظهارنظر کنند. کما اینکه اخیراً تعدادی از فقها و شخصیت‌های دینی، کل شرایط موجود کشور را زیر سوال برده‌اند. اخیراً نامه‌ای که آیت‌الله العظمی دکتر مصطفی محقق داماد به رییس قوه قضاییه نوشت و گفت این فجایعی که شده است حتا اگر توسط عوامل قوه مجریه هم باشد، مسئولیت‌اش متوجه قوه قضاییه است، درواقع هرکدام به نوعی وضع موجود را به شدت زیر سوال برده‌اند و همه‌اینها زمینه‌ساز این است که چه بسا فقها هم اقدامی بکنند و اقدام آنها منجر به تقویت این ایده بشود که مجلس خبرگان مجبور بشود نسبت به عزل آقای خامنه‌ای اقدام بکند.
مصاحبه‌گر: میترا شجاعی
تحریریه: فرید وحیدی