گرسنگى پنهان يا سوءتغذيه
۱۳۸۴ مهر ۲۷, چهارشنبهتنها در قاره آفريقا به علت فقر و كمبود مواد غذايى طى هر پنج ثانيه يك كودك جان خود را از دست ميدهد. در بخش بزرگى از قاره آسيا مردم با خوردن نان و برنج شكم خود را سير ميكنند بدون آنكه مواد اوليه مورد نياز بدنشان تأمين شود. شمار قابل توجهى از اين افراد از گرسنگى پنهان يا سوءتغذيه رنج ميبرند.
غذا به مجموعهاى از خوردنىها و نوشيدنىها گفته مىشوند كه انرژى مورد نياز بدن را تأمين ميكنند. بدن هر فرد براى آنكه بتواند سلامت و تعادل خود را حفظ كند و به فعاليت ادامه دهد نياز به انرژى دارد. ميزان نياز افراد به انرژى بسته به سن، جنس و نوع فعاليت روزانه افراد متفاوت است. غذا بايد تأمين كننده اين انرژى باشد.
آنچه كه از طريق دهان وارد بدن ميشود، طى حركت در دستگاه گوارش توسط آنزيمهاى بدن هضم مىشود. يعنى با كمك شيرههاى درونى بدن حل مىشود و سپس قسمتهاى مورد نياز و مفيد آن جذب بدن مىشود. در نتيجه ارزش گذارى يك ماده غذايى بستگى به محتواى آن ماده غذايى دارد. بايد ديد يك ماده غذايى تا چه حد ميتواند به بدن انرژى و مواد اوليه برساند.
ارگانها و اعضا بدن به طور مرتب در حال بازسازى و ترميم هستند. به عنوان مثال عضوى مثل پوست كه از گستردهترين اعضا بدن به شمار مىآيد دايمأ در حال نوسازى است. براى اين نوسازى نياز به ساخت سلولهاى جديد است. بدن براى ساخت سلولهاى جديد نياز به مواد اوليه دارد كه بايد از راه تغذيه به بدن برسند. موادى مثل ويتامينها، املاح و پروتئينها. اگر اين مواد اوليه به بدن نرسد فرد احساس گرسنگى نمىكند اما رفته رفته سلامت خود را از دست ميدهد. در اين حالت بدن از گرسنگى پنهان يا سوءتغذيه رنج مىبرد.
مشكل گرسنگى با خوردن غذا برطرف مىشود اما مشكل سوءتغذيه حالت جدىترى پيدا مىكند. سازمان بهداشت جهانى سوءتغذيه را يكى از مهمترين علل عقب ماندگى و عدم پيشرفت كشورهاى فقير دنيا معرفى ميكند. جامعهاى كه افراد آن از سوءتغذيه رنج مىبرند نه تنها از سلامت جسمى كافى برخوردار نيست بلكه از سلامت ذهنى آن نيز به تدريج كاسته مىشود. بىحوصلهگى، عدم تمركز و پايين آمدن بهرههوشى همه از پيامدهاى سوءتغذيه هستند. وقتى سلولهاى بدن به ميزان كافى انرژى دريافت نكنند دچار آسيب مىشوند و نمىتوانند خوب فعاليت كنند.
مشكل سوءتغذيه در هر سنى باعث آسيب مىشود. اما اگر اين كمبود و فقر مواد غذايى در سنين رشد رخ دهد لطمات جبران ناپذيرى به بدن وارد ميكند كه اثرات آن در تمام عمر باقى مىماند. آسيبهايى مثل كاهش مقاومت بدن در برابر بيماريها و يا ضعف و خستگى عمومى. يكى از نمونههاى بارز اثرات سوءتغذيه را ميتوان در نسلى ديد كه طى هشت سال جنگ ايران و عراق در سنين رشد بوده است. درد مفاصل بخصوص درد مچ دست، از مشكلات شايع اين نسل است. دليل روشن اين درد كمبود لبنيات از جمله كره در سنين رشد است. اين كمبود را نميتوان پانزده سال بعد با خوردن لبنيات جبران كرد.
تهيه غذاى سالم و مقوى غير از بودجه مالى نياز به آگاهى دارد. آگاه كردن جامعه و تغيير فرهنگ غذايى، برنامهاى كشورى و طولانى مدت است كه احتياج به برنامه ريزيى دقيق و پيگير دارد.
كشورى مثل ژاپن در بيست سال اخير با صرف بودجه در زمينههاى تحقيقاتى توانسته است زير ساخت سلامت خود را تقويت كند. نسل جوان ژاپن نه تنها ده درصد افزايش قد داشته است بلكه جامعه را به جامعهاى فعال و پويا تبديل كرده است. اين موفقيت دستآورد سالها تحقيق و سرمايهگذارى درست است. در نتيجه مىتوان گفت اين توانمندى جسمى و ذهنى تك تك افراد يك جامعه است كه زمينه پيشرفت و شكوفايى يك ملت را فراهم مىكند.
شبنم نوريان