گام موفقیت‌آمیز پژوهشگران برای رفع مشکل زباله‌های هسته‌ای
۱۴۰۰ شهریور ۱۴, یکشنبه
مرکز تحقیقات اتمی MYRRHA در روستای کوچکی به نام „مول" (Mol) در ۷۰ کیلومتری شمال‌غربی بروکسل، پایتخت بلژیک قرار دارد. محوطه این مرکز با سیم خاردار محافظت شده و به دلایل امنیتی ثبت فیلم و عکس از آن ممنوع است.
سرویس خبری شبکه اول تلویزیون آلمان (تاگس‌شاو) در گزارشی ویژه به این مرکز پرداخته است. حمید آیت عبدالرحم، مدیر این مرکز پژوهشی در معرفی این مرکز به یکی از پروژه‌های برجسته این تأسیسات اشاره می‌کند که هدف آن یافتن راهحلی برای یکی از بزرگترین مشکلات کنونی زیست‌محیطی بشر است: زباله‌های هسته‌ای.
او در این باره می‌گوید: «ما در این مرکز با زباله‌های هسته‌ای سر و کار داریم؛ زباله‌هایی که تجزیه آن تا ۳۰۰ هزار سال طول می‌کشد. ما در پی یافتن راهی برای دفع این زباله‌ها هستیم؛ راهحلی که ما آن را تراجهش هسته‌ای می‌نامیم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
روند کار به این شکل است که پروتون‌ها به داخل یک شتاب‌دهنده ذرات شلیک می‌شوند و به تا سرعت‌های بسیار بالایی شتاب داده می‌شوند تا در یک رآکتور هسته‌ای نوترون‌های زباله‌های هسته‌ای را به اجزای کم‌خطرتری تجزیه کنند. با این روش عمر زباله‌های هسته‌ای در انبارهای زیرزمینی از ۳۰۰ هزار سال به ۳۰۰ سال کاهش می‌یابد. یعنی عمر آنها تقسیم بر ۱۰۰۰ میشود. در این روند مقدار این زباله‌ها نیز صد برابر کاهش می‌یابد.
راه حلی برای یک مشکل قدیمی؟
چندین دهه است که پژوهشگران سرگرم تحقیق روی این فناوری هستند و اکنون می‌گویند به جایی رسیده‌اند که این فناوری ممکن است واقعا عمل کند. برای دفع زباله‌های هسته‌ای به رآکتورهای هسته‌ای جدید نیاز است؛ رآکتورهایی متفاوت از مدل‌های فعلی.
پژوهشگران مرکز تحقیقاتی MYRRHA در بلژیک معتقدند، رآکتور آنها از امنیت لازم برخوردار است. عبدالرحم در توصیف رآکتور جدید می‌گوید: «پس از آن که شتاب‌دهنده را خاموش می‌کنیم، این رآکتور در کسری از ثانیه خود خاموش میشود چرا که میزان مواد تجزیه‌پذیر در آن کافی نیست. این شتاب‌دهنده ذرات در تضمین امنیت رآکتور نقش اساسی دارد.»
"مسئله‌ای با بار سیاسی"
این "شتاب دهنده ذرات" که در واقع برای ایمن‌سازی مرکز تحقیقات اتمی طراحی شده، هنوز در دانشگاه لوون-ل-نوو بلژیک قرار دارد. دانشمندان فیزیک کاربردی در دانشگاه فرانکفورت از متخصصان این زمینه هستند. کلاوس کومپل یکی از اعضای تیمی است که این پروژه تحقیقاتی را که چند دهه از عمر آن می‌گذرد، هدایت می‌کنند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
او با اشاره به سال‌هایی که صرف تحقیقات در چارچوب این پروژه شده، در باره اهمیت این پروژه و گستردگی همکاری در سراسر اروپا در این زمینه می‌گوید: «این (موفقیت) را نمی‌توان توصیف کرد. واقعا اتفاق ویژه‌ای است وقتی می‌بینید که عمل می‌کند.»
کومپل در عین حال آگاه است که دشواری‌های تکنیکی تنها بخشی از مشکلات است. او می‌افزاید: «ما می‌دانیم که این موضوع بار سیاسی دارد و مورد استقبال مردم نیز قرار نخواهد گرفت. با این وجود انجام تحقیقات باید همیشه امکان‌پذیر باشد.»
چاره‌ای برای تغییرات اقلیمی؟
مرکز تحقیقات اتمی MYRRHA در واقع فرصتی است برای رهایی بشر از دردسر بخش چشم‌گیری از زباله‌های هسته‌ای. اما مدیر این مرکز تاکید می‌کند که در MYRRHA برق نیز تولید میشود. جای تعجب نیست که او تلاش می‌کند از انرژی هسته‌ای برای مقابله با تغییرات اقلیمی نیز استفاده کند. عبدالرحم می‌گوید: «ترکیبی از انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی اتمی پاسخی منطقی به چالش‌های ناشی از تغییرات اقلیمی است.»
البته تنها کشورهای اروپایی نیستند که همچنان در حال تقویت تولید انرژی هسته‌ای هستند. اما اختلافنظر در اتحادیه اروپا بر سر این که آیا انرژی اتمی قدیمی یا جدید در چارچوب "پیمان سبز" می‌تواند ابزاری برای مقابله با تغییرات اقلیمی باشد، همچنان پابرجاست.
سران و رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۹ میلادی مشترکا بر سر پیمان ۲۰۵۰ اقلیمی خود که به "پیمان سبز" شهرت یافته، به توافق رسیدند.
بر اساس این پیمان کشورهای عضو اتحادیه اروپا تصمیم گرفتند تا سال ۲۰۵۰، یعنی در یک بازه زمانی سی ساله، برای تامین انرژی مورد نیاز خود از سوخت‌های فسیلی فاصله بگیرند. این موضوع شامل زغال سنگ و همچنین نفت و گاز میشود. تنها کشور لهستان از تصویب متن این توافق‌نامه اجتناب ورزید و خواستار فرصت بیشتری شده است. لهستان در کنار مجارستان و جمهوری چک سه کشور اتحادیه هستند که برای تامین انرژی مورد نیاز خود به شدت به سوخت‌های فسیلی وابسته‌اند.