کنکور ۸۸ در پس‌لرزه‌های انتخابات
۱۳۸۸ تیر ۵, جمعه
امروز، پنجشنبه، چهارم تیرماه، نخستین روز برگزاری کنکور در ایران است. حدود یک میلیون و سیصد‌هزار داوطلب در آزمونی سه روزه برای ورود به دانشگاه‌های کشور شرکت خواهند کرد.
روز پنجشنبه داوطلبان دو گروه آموزشی علوم فنی و ریاضی و هنر در آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌های ایران شرکت کردند. داوطلبان گروههای آموزشی علوم تجربی و علوم انسانی هم فردا و پس‌فردا، پنجم و ششم تیرماه، در کنکور شرکت خواهند کرد.
سال‌ها است که کنکور یکی از سرنوشت‌ساز‌ترین و حساس‌ترین آزمون‌های جوانان ایرانی به‌شمار می‌آید.
اضطراب‌و هراس به ویژگی‌های روحی جدایی‌ناپذیر داوطلبان کنکور در شب امتحان بدل شده است. حتی آرام‌ترین شرایط خانوادگی و اجتماعی نیز نتوانسته است، اضطراب قبل و بخصوص زمان برگزاری این آزمون را از داوطلبان بگیرد.
اما کنکور ۸۸ حال و هوایی دیگر دارد. کنکور در شرایطی برگزار می‌شود که اعتراضات به نتایج انتخابات همچنان ادامه دارد و با آن مقابله می‌شود.
تأثیر ناآرامی‌ها بر نتایج آزمون
کوروش جوانی است که خود در آزمون سراسری روز پنجشنبه در رشته‌ی ریاضی شرکت کرده است. او کنکور امسال را بسیار «مشکل» توصیف می‌کند.
آیا دلیل این موضوع که بسیاری از دیگر داوطلبان رشته‌ی علوم فنی و ریاضی نیز آن را تأیید کرده‌اند، این است که امسال شمار پذیرفته‌‌شدگان بسیار نزدیک به شمار شرکت‌کنندگان است و بنا بر پیش‌بینی عبدالرسول پورعباس، رئيس سازمان سنجش آموزش کشور، در ایرنا، از هر شش داوطلب پنج نفر در دانشگاه‌ها پذیرفته خواهند شد؟
این داوطلب رشته‌ی ریاضی می‌گوید، حوادث روزهای اخیر تأثیر چندانی بر روی موفقیت یا عدم موفقیت او در آزمون سراسری نگذاشته است. به گفته‌ی او: «در روند درسی من تأثیری نداشت، چون اکثر درگیری‌ها در هفته‌ی آخر بود که عملا دیگر درس تعطیل است و همه دارند دوره می‌کنند. اما شرایط به هر حال در آرامش و روحیه تأثیرگذار بود، ولی نه آنقدر که کسی امتحان را به این دلیل خراب کند.»
اما شاید این نظر در مورد همه صدق نکند، بخصوص برای کسانی که خود یا خانواده‌هایشان مورد ضرب و شتم قرار گفته، عضوی از خانواده را از دست داده یا بازداشت شدهاند. بویژه اگر بازداشت آنها درست در همین زمان، یعنی ایام برگزاری کنکور، اتفاق افتاده باشد.
آیا دولت تدبیری برای این دسته از داوطلبان اندیشیده است؟ شیرزاد عبداللهی، کارشناس مسائل آموزشی، می‌گوید، هیچ تدبیری در این زمینه اندیشیده نشده و داوطلبانی که به دلیل دستگیری نمی‌توانند در این آزمون شرکت کنند، حتی اگر دوران بازداشتشان کوتاه باشد، از شرکت در کنکور امسال محروم شدهاند و باید یک سال دیگر منتظر بمانند.
اما آیا برخورد خشونت‌آمیز با جوانانی که اکثریت معترضان به نتایج انتخابات را تشکیل میدهند بر دورنمایشان از آینده تأثیر نمی‌گذارد؟ شیرزاد عبداللهی معتقد است: «بله. روی روحیه‌ی خانواد‌ه‌ها و دانش‌آموزانی که می‌‌خواهند وارد دانشگاه بشوند مسلما تأثیر منفی می‌گذارد. ولی جاذبه‌ی تحصیلات عالیه در ایران به قدری بالا است که به هر ریسک و خطری می‌‌ارزد. و می‌تواند یکی از تبعاتش این باشد که تعدادی از داوطلبان ترجیح بدهند که در دانشگاه‌های خارجی تحصیل بکنند. البته مستلزم این است که تمکن مالی داشته باشند یا از نخبگان باشند. اینها ترجیح میدهند به جای تحصیل در دانشگاه‌های داخل در خارج از کشور تحصیل کنند. ولی به هر حال ورود به دانشگاه بخصوص در بعضی‌رشته‌ها و برخی دانشگاه‌های ممتاز همچنان از تقاضای بسیار بالایی در جامعه‌ی ما برخوردار است.»
پذیرش سهمیه‌ای و تعارض با صلاحیت علمی
وجود سهمیه‌های متعدد از دیگر مشکلاتی است که فراروی داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها قرار دارد. شیرزاد عبداللهی در این خصوص توضیح می‌دهد: «ما الان حدود ۴۰ نوع سهمیه‌در این کنکور داریم که واقعا سیستم بسیار پیچیده‌ای ایجاد کرده که ورود به دانشگاه را بر اساس صلاحیت‌های علمی مشکل کرده. برخی از آنها بر اساس این صلاحیت وارد می‌شوند و برخی بر اساس سیستم سهمیه‌بندی. به طور مثال پارسال ما در رشته‌ی برق دانشگاه صنعتی شریف رتبه‌های دو رقمی و یک رقمی داشتیم اما در عین حال رتبه‌ی ۱۶ هزار کنکور هم بر اساس سیستم سهمیه‌بندی وارد شده بود.»
پذیرش سهمیه‌ای، ویژگی کنکور؟
پذیرش سهمیه‌ای چرا به وجود آمد و آیا باید آن را از ویژگی‌های جدایی‌ناپذیر کنکور برشمرد؟ آقای عبداللهی، کارشناس مسائل آموزشی، نظری مخالف دارد. به گفته‌ی وی: «این یک جور عدم تجانس در کلاسهای درسی پیش می‌آورد و اگر یک زمانی این رتبه‌بندی گام مثبتی بوده، در جهت کمک به لایه‌های ضعیف‌تر، یعنی تبعیضی مثبت بوده الان شکل منفی به خودش گرفته. اگر در طول این ۳۰ سال طبقات و گروههای ضعیفی که احتیاج به کمک داشتند، نتوانستند تقویت بشوند پس هیچوقت نمی‌توانند. در نتیجه نظام سهمیه‌بندی صورتی غیر عادلانه به خودش گرفته و باید این نظام را حذف کرد تا عدالت در ورود به دانشگاه‌ها برقرار شود.»
افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها
به گفته‌ی رئيس سازمان سنجش آموزش، عبدالرسول پورعباس، ظرفیت پذیرش دانشجو برای دانشگاه‌های دولتی در سال ۸۸ بین ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین در دوره‌های روزانه، شبانه، پیام نور و مؤسسات غیر انتفاعی ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها از ۵۰۰ هزار نفر فراتر رفته و ۱۰۰ هزار نفر افزایش یافته است.
شیرزاد عبداللهی در پاسخ به این پرسش که آیا این افزایش ظرفیت به ارتقای سطح آموزشی کمک خواهد کرد، می‌گوید: « این افزایش ظرفیت که بدون توجه به امکانات و کادر علمی صورت گرفته، سطح آموزش عالی را در کشور پایین آورده و باعث شده که دانشگاه‌هایی مثل پیام نور و علمی ـ کاربردی به صورت فراوان دانشجو پذیرش کنند. بدون اینکه واقعا امکانات و استانداردهای لازم را داشته باشند و این باعث شده که رقابت اصلی در واقع بر سر هفت ـ هشت یا ۱۰ دانشگاه ممتاز کشور و حدود ۱۲ تا ۱۳ رشته‌ی دانشگاهی باشد.»
به عقیده‌ی او،داوطلبانی که در سایر رشته‌ها وارد می‌شوند، بیش از آنکه به آینده‌ی شغلی‌‌شان فکر کنند، به مدرک تحصیلی و پرستیژ اجتماعی خود فکر می‌کنند.
آقای عبداللهی از دیدگاهی دیگر نیز به این قضیه نگریسته و می‌افزاید: «اگر ۲۰۰ هزار تا صندلی خالی دارید و همه می‌توانند وارد دانشگاه‌ها بشوند پس رقابت بر سر چیست؟ پس کنکور را باید بردارید، چون هر دانشگاهی می‌تواند داوطلبان را بر اساس نیاز‌های خودش پذیرش کند. پس اینطور نیست و رقابت اصلی بر سر حدود ۵ تا ۶ هزار صندلی است.»
حذف کنکور و جایگزین شدن سوابق تحصیلی
یکی از طرح‌هایی که مدت‌ها موضوع مباحثه‌ی کارشناسان بود، طرح حذف کنکور و جایگزین کردن سوابق تحصیلی است. این طرح سرانجام در سال ۸۷ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. مطابق این قانون، باید تا سال ۱۳۹۰ به طور کامل سوابق تحصیلی جایگزین کنکور شود.
بر پایه‌ی این قانون، امسال سوابق تحصیلی داوطلب ۱۵ درصد در پذیرش او در دانشگاه تأثیر خواهد گذاشت. این تأثیرگذاری تا سال ۹۰ به ۱۰۰ درصد خواهد رسید.
به این ترتیب کنکور حذف شده و معدل و سوابق تحصیلی در دوران متوسطه ملاک پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های کشور خواهد شد.
برخی این طرح را زمینه‌ساز ارتقای سطح علمی کشور نامیدند. اما بسیاری نیز به آن انتقاد کردند.
شیرزاد عبداللهی نیز یکی از منتقدان به این طرح است. به عقیده‌ی او آموزش و پرورش ایران «توان برگزاری آزمون‌های استاندارد و سراسری و ارزیابی دانش‌آموزان را ندارد و اگر آموزش و پرورش بخواهد این کار را بکند، آن وقت کلاسهای دبیرستان‌های ما به کلاسهای کنکور تبدیل می‌شوند.»
خطر نمرهفروشی و سئوال‌فروشی، پارتی‌بازی و بی‌عدالتی
این کارشناس مسایل آموزشی خطرات اجرایی شدن این قانون را گوشزد می‌کند و می‌گوید: «این اتفاقی است که اگر بیافتد،جنبه‌ی پارتی‌بازی و بی‌عدالتی در پذیرش داوطلبان بالا می‌رود ودقت کنکور خیلی کاهش پیدا می‌کند. چون که اوراق امتحانی در کلاسهای دوم و سوم و پیش‌دانشگاهی باید توسط معلم‌های مختلف تصحیح شود. یکی ممکن است به پاسخ به سئوالی معین نمره‌ی یک بدهد، آن یکی به نظرش بیاید که این دو نمره می‌گیرد و بعدش هم ممکن است که نمرهفروشی و سئوال‌فروشی باب شود آدم‌های پولدار بتوانند برای بچه‌هایشان نمره و کارنامه‌ی خوب تهیه کنند.»
نویسنده: فریبا والیات
تحریریه: شیرین جزایری
این گزارش را می‌توانید از طریق لینک صوتی پائین صفحه بشنوید.