کنفرانس صلح خاورمیانه در پاریس؛ خرسندی‌ها و ناخرسندی‌ها
۱۳۹۵ دی ۲۷, دوشنبه
وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا روز دوشنبه (۱۶ ژانویه/ ۲۷ دی) در جریان نشست خود از جمله در رابطه با موضوع صلح خاورمیانه به بحث و تبادل نظر خواهند پرداخت. این گفت‌وگوها یک روز پس از کنفرانس صلح خاورمیانه در پاریس که با انتقاد تند اسرائیل مواجه شد، انجام می‌گیرد.
فرانک والتر اشتاین‌مایر و همتایان اروپایی او در این رابطه با یکدیگر گفت‌وگو خواهند کرد که چگونه اتحادیه اروپا می‌تواند اسرائیل و فلسطینی‌ها را به تلاش بیشتر در جهت صلح برانگیزد. موضوع دیگر گفت‌وگوی وزیران خارجه اتحادیه اروپا جنگ داخلی در سوریه است.
اتحادیه اروپا مدت‌هاست که بر "راه حل دو دولت" که متضمن پذیرش تشکیل کشور مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل است، تأکید می‌کند.
کنفرانس صلحِ روز یکشنبه در پاریس با پیامی روشن به اسرائیل و فلسطینیان پایان یافت. حدود ۷۰ کشور شرکت‌کننده در این کنفرانس از اسرائیل و فلسطینیان خواستند تا دوباره به مذاکرات مستقیم بر سر "راه حل دو دولت" بپردازند و از اقدام‌های یکجانبه‌ای که به این راه حل ضربه می‌زند بپرهیزند.
در بیانیه پایانی کنفرانس صلح خاورمیانه در پاریس تأکید شده است که تنها راه برای رسیدن به صلح و امنیت پایدار، پذیرش دو دولت اسرائیل و فلسطین است.
در کنفرانس پاریس از جمله جان کری، وزیر خارجه آمریکا که آخرین روزهای دوران وزارت خود را می‌گذراند، دیگر اعضای دارای حق وتوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و اتحادیه کشورهای عرب حضور داشتند. کنفرانس در غیاب طرفین درگیر اسرائیلی و فلسطینی برگزار شد.
کنفرانس "بی‌فایده"
نمایندگان فلسطینی تلاش فرانسه، مبتکر این کنفرانس، را ستودند، اما اسرائیل اعلام کرد که کنفرانس پاریس روند صلح را به "دور دست‌ها" رانده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز یکشنبه این همایش را "بی‌فایده" نامید و گفت که اینگونه کنفرانس‌ها فلسطینی‌ها را برمی‌انگیزد که از مذاکره مستقیم با اسرائیل سر باز زنند.
نتانیاهو مخالف اقدامات چندجانبه در رابطه با مناقشه خاورمیانه است و بر مذاکره مستقیم با فلسطینیان تأکید می‌کند. او همچنین روی حمایت بی قید و شرط ایالات متحده تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ حساب می‌کند.
نخست‌وزیر اسرائیل پیش‌تر بارها ضمن انتقاد از ابتکار فرانسه، از اینکه کنفرانس پاریس به محملی برای "دیکته کردن" شرایط صلح به اسرائیل تبدیل شود، ابراز نگرانی کرده بود. نتانیاهو گفته بود که این کنفرانس با "تمرکز بر شهرکسازی اسرائیل در مناطق فلسطینی همچون ترورهای گروه‌های اسلام‌گرا امید صلح را بر باد می‌دهد".
از نظر نتانیاهو، نه شهرک‌سازی‌ها که در دوران زمامداری او به شکل بی‌سابقه‌ای گسترش یافت، بلکه ترور فلسطینی‌ها مانع رسیدن به صلح است. او اعتقاد دارد که هیچ رابطه‌ای میان شهرکسازی اسرائیل در مناطق اشغالی و افزایش تمایل به خشونت در میان فلسطینی‌ها وجود ندارد.
نارضایتی بریتانیا
کنفرانس پاریس با نارضایتی و انتقاد بریتانیا نیز مواجه شد. این کشور از امضای بیانیه پایانی کنفرانس سر باز زد و تأکید کرد که تنها به عنوان ناظر در این کنفرانس شرکت کرده است.
از نگاه بریتانیا، کنفرانسی که برای برقراری صلح در خاورمیانه تشکیل شده، بدون حضور طرفین درگیر پرسش‌برانگیز است. نارضایتی دیگر بریتانیا، به گفته‌ی وزارت خارجه این کشور، زمان "نامناسب" برگزاری این کنفرانس است که تنها چند روز پیش از آغاز کار رئیس جمهوری جدید آمریکا، دونالد ترامپ، برگزار می‌شود.
امید نتانیاهو به ترامپ
ابتکار برگزاری کنفرانس پاریس بعد از تصویب قطعنامه بی‌سابقه شورای امنیت سازمان ملل در دسامبر گذشته (۲۰۱۶) علیه شهرکسازی اسرائیل در مناطق اشغالی قوت گرفت. در جریان تصویب این قطعنامه آمریکا در اقدامی کم‌سابقه به قطعنامه رأی ممتنع داد و آن را وتو نکرد.
کنفرانس پاریس در حالی برگزار شد که سیاست دولت جدید آمریکا به ریاست دونالد ترامپ در زمینه مناقشه اسرائیل و فلسطین چندان روشن نیست.
ترامپ در کارزار انتخاباتی خود قول داده بود که به انتقال بحث‌انگیز سفارت آمریکا در اسرائیل به اورشلیم (بیت‌المقدس) جنبه عملی ببخشد. ژان مارک آیرو، وزیر خارجه فرانسه، در همان آغاز کنفرانس پاریس، چنین انتقالی را اقدامی "تحریک‌آمیز با پیامدهایی وخیم" ارزیابی کرد و ترامپ را از چنین اقدامی برحذر داشت.
فلسطینی‌ها شرق بیت‌المقدس را از آن خود می‌دانند و اقدام احتمالی ترامپ در مغایرت با دیدگاه‌های فلسطینی‌ها و اعراب است. سفیر پیشنهادی ترامپ برای اسرائیل نیز از حامیان شهرکسازی در مناطق اشغالی به شمار می‌رود.
نتانیاهو به همه این دلایل امیدوار است که به قدرت رسیدن ترامپ، با حمایت دولت او از ادامه شهرک‌سازی‌ها و عدم فشار بر اسرائیل در این زمینه همراه باشد.
کنفرانس پاریس دارای اهمیتی نمادین بود که از تلاش دولت باراک اوباما در آخرین روزهای کاری‌اش و نیز سایر مدافعان تشکیل کشور مستقل فلسطینی حکایت دارد.
در خرداد ماه گذشته نیز کنفرانس مشابهی در پاریس برگزار شد که اسرائیل در آن نیز شرکت نکرد و دولت فرانسه برای برقراری توازن، از فلسطینی‌ها هم دعوت به عمل نیاورد. این کنفرانس با موفقیتی توأم نبود.