کلاس‌های فشرده زبان آلمانی برای کودکان خارجیتبار
۱۳۹۲ دی ۱۷, سه‌شنبه
گابریل ۱۱ ساله سینه سپر می‌کند، زیرلبی صدای تهدیدآمیزی درمی‌آورد، دست‌ها را می‌برد بالا وانگشتانش را طوری از هم باز می‌کند که شبیه یک پنجه شود. ندای "آهان" و "پس اینطور" از گوشه و کنار کلاس بلند می‌شود. حالا دیگر همه دانش‌آموزان فهمیده‌اند که منظور خرس است. یکی از آن‌ها می‌گوید: «این یک خرس قطبی است.» معلمشان "آنکه شتاین‌آکر" می‌گوید: «دقیقا».
در ادامه کلاس نوبت به پنیر سوئیسی، چوب آبنوس و تیروکمان هم می‌رسد. معلم و دانش‌آموزان با ایما و اشاره، صدا و تصاویر فراوان، کلمات را توضیح می‌دهند. از آن‌جایی که دانش‌آموزان اهل کشورهای مختلفی مانند رومانی، بلغارستان، لهستان و یا حتی پاناما هستند، امکان این که کلمات آلمانی به راحتی به زبان مادری آن‌ها ترجمه شود، وجود ندارد.
پله پله از کلاسی به کلاس دیگر
سال‌هاست که بر تعداد دانش‌آموزان مهاجر افزوده می‌شود. به خصوص پس از آغاز بحران اقتصادی اروپا خانواده‌های زیادی به آلمان مهاجرت کرده‌اند.
مهاجرت از کشورهای اروپایی به آلمان در پنج ماه اول سال ۲۰۱۳ در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال ۲۰۱۲، بیش از ۹ درصد افزایش یافته است. نسبت مهاجران ایتالیایی، پرتغالی و اسپانیایی در این دوره نسبت به سال قبل ۴۰ درصد افزایش داشته است، اما بلغارستان، لهستان و رومانی بین کشورهای اروپایی بالاترین آمار مهاجرین به آلمان را دارند. مدارس سراسر آلمان کلاس‌های فشرده، مرحله گذار و آمادگی تشکیل داده‌اند تا کودکانی را که به سن مدرسه رفتن رسیده‌اند ولی زبان آلمانی نمی‌دانند، برای کلاس‌های درس عادی آماده کنند.
"مدرسه زوفی" شهر فرانکفورت دو کلاس فشرده متفاوت دارد. دانش‌آموزانی که هیچ شناختی از زبان آلمانی ندارند در کلاس اول شرکت می‌کنند. به محض این‌که پیشرفته شدند به کلاس فشرده بالاتر فرستاده می‌شوند. هدف این است که آلمانی آن‌ها آنقدر خوب شود تا در نهایت بتوانند در کلاس‌های عادی مدرسه شرکت کنند.
کلاس‌هایی هم فشرده و هم شلوغ
کلاس‌های فشرده از جهات بسیاری متفاوتند. در این کلاس‌ها دانش‌آموزان از رده‌های سنی و ملیت‌های مختلف هستند. علاوه بر این چون در طول سال تحصیلی دانش‌آموزان جدیدی به کلاس اضافه می‌شوند و دانش‌آموزان دیگری می‌روند، ترکیب کلاس بارها تغییر می‌کند. خانم "آنکه شتاین‌آکر" به یاد می‌آورد: «سال گذشته ۲۰ شاگرد داشتیم، کلاس‌مان خیلی شلوغ بود.»
دانش‌آموزان باید حداکثر پس از یک سال وارد کلاس‌های عادی شوند تا در کلاس‌های فشرده جا برای شاگردان جدیدی باز شود. از آن‌جایی که زبان مادری دانش‌آموزان و سطح شناخت آن‌ها از زبان آلمانی متفاوت است، تعداد دانش‌آموزان کلاس‌های فشرده نباید از ۱۵ نفر بیشتر شود.
ته کلاس درس کمدی هست که بین دانش‌آموزان بسیار محبوب است. "شتاین‌آکر" می‌گوید: «آنجا کتاب‌های لغتی به ۱۲ زبان داریم.»
کودکان آسیب‌دیده مناطق بحرانی
آنتونی ۱۲ ساله کتاب‌های لغت عکس‌دار را از همه بیشتر دوست دارد و می‌گوید: «این کتاب‌ها خیلی خوبند، یک عکس می‌بینی و بعد می‌دانی که معنی‌اش به زبان مادریت چیست.» مادر آنتونی اهل پاناماست و ۸ ماه است که با پدر آلمانی او به فرانکفورت آمده‌اند. البته پاناما استثناست. بیشتر کودکان کلاس فشرده از مناطق جنگ‌زده و بحرانی به آلمان آمده‌اند. خیلی از آن‌ها تجربه‌های بدی را پشت سر گذاشته‌اند و آسیب‌های روحی دیده‌اند.
این موارد معلم را هم بسیار تحت تاثیر قرار می‌دهد. او می‌گوید: «در زمان بحران بوسنی به شدت این مساله را تجربه کردم. شاگردانی داشتم که به محض شنیدن صدای هواپیما از ترس به زیر میز می‌رفتند. می‌ترسیدند به آن‌ها شلیک شود.» او تجربه کار با کودکانی را نیز داشته که در راه فرار نیمی از آفریقا را پیموده‌اند و گمان می‌برد به زودی کودکان پناهجوی سوری را درس دهد.
در انتظار روز اول مدرسه
هر بار روبه رو شدن با سرنوشت‌های دشوار و کودکانی با چهره‌هایی غم‌انگیز برای خانم "شتاین‌آکر" هم آسان نیست، ولی او از فضای دوستانه کلاس‌ها تعریف می‌کند: «این‌جا یک مکان امن است.» برای همین گابریل ۱۱ ساله با علاقه در کلاس زبان فشرده شرکت می‌کند و می‌گوید: «این‌جا همه خیلی مهربان هستند، کسی اعصابم را خرد نمی‌کند.»
گابریل ۵ ماه پیش به همراه مادرش از بوسنی و هرزگوین مهاجرت کرده است. مادرش به امید کاری با حقوق بیشتر به آلمان آمده است. گابریل تازه یک ماه است که به مدرسه می‌آید. در آلمان کودکان قبل از رفتن به مدرسه باید در اداره بهداشت معاینه شوند. "آنکه شتاین‌آکر" از این که گرفتن وقت برای این معاینه در کوتاه مدت تقریبا غیرممکن است، انتقاد می‌کند و می‌گوید: «این مشکل باعث می‌شود که طول بکشد تا کودکان بتوانند در کلاس‌های فشرده زبان شرکت کنند.»
از کلاس فشرده زبان تا دانشگاه
این که بعد از کلاس فشرده زبان چه می‌شود، در درجه اول به خود دانش‌آموزان بستگی دارد. معلم مدرسه زوفی فرانکفورت می‌گوید: «درهای پیشرفت همیشه باز است.» او با افتخار تعریف می‌کند که یکی از دانش‌آموزان سابق‌ش حالا در دانشگاه تحصیل می‌کند.
آنتونی و گابریل هم نقشه‌های زیادی در سر دارند. آن‌ها می‌خواهند دیپلم بگیرند. آنتونی حتی درباره این که بعدها در دانشگاه در چه رشته‌ای درس بخواند فکرهایی کرده: فیزیک یا پزشکی. او می‌گوید که می‌خواهد بعدها شغل و زندگی خوبی داشته باشد.