چشمه خونین ایران در نمایشگاه هنری وین
۱۳۸۸ مهر ۲۴, جمعه
چشمه خونین در "خانه هنر نان" مدام در حال فوران است. گویی چشمه در درون می‌جوشد و فواره پیاپی خونی تازه از درون به سطح آب جاری می‌کند. گالونهای خالی نفت چشمه را در میان گرفته‌اند. رنگ این‌گالون‌های پلاستیکی سفید و در تضاد مستقیم با رنگ چشمه خونین است. به‌نظر می‌رسد که این گالون‌ها تشنه پرشدن هستند ولی کنار این چشمه محکوم تهی ماندن.
ماندانا مقدم در چیدمانی خود به‌نام "بهشت سارا"، گورستان بهشت زهرا – جایگاه ابدی بسیاری از کشته‌شدگان جنگ ایران و عراق – را به شکلی سمبولیک به‌نمایش گذاشته‌است. این اثر فواره یا آبشاری را به یاد می‌آورد که در بهشت زهرا نصب شده بود و مایعی سرخ‌رنگ به مثابه‌ی خون شهیدان در این آبنما در ریزش بود. برای بیننده تداعی می‌شود که چشمه خونین در چیدمانی ماندانا مقدم نمادی از خون شهدای جنگ ایران و عراق است؛ شهدایی که به آنان و بازماندگانشان وعده بهشت داده شده بود.
تحمیل جنگ به‌مثابه کلیدی برای باز کردن در بهشت
ماندانا مقدم در باب چیدمانی "بهشت سارا" می‌گوید: «ما انقلاب را پشت سرگذاشته‌ایم. با همه امیدهایی که داشتیم و همه وعده‌هایی که به ما داده‌شده بود. جنگ به‌مثابه کلیدی برای باز کردن در بهشت به ما تحمیل شد».
اتفاقی نیست که گالونهای چیدمانی "بهشت سارا" خالی‌اند چون آنان سمبل وعده‌های واهی و پوچ هستند.
دعوت بیننده برای آشنایی با تحولات درونی ایران
نمایشگاه هنر معاصر ایران در روز ۹ اکتبر در "خانه هنر نان" شهر وین افتتاح شد. عنوان این نمایشگاه (The Promise of Loos) از محتوای سمبولیک چیدمانی ماندانا مقدم الهام گرفته‌شده‌است. در نمایشگاه وین ۱۸ هنرمند ایرانی شرکت دارند که اکثر آنان در ایران زندگی می‌کنند.
شاهین مرآلی (Shaheen Merali)، گرداننده هنری نمایشگاه و یکی از صاحب‌نظان هنر معاصر در کشورهای خاورمیانه، در مورد هدف این نمایشگاه چنین می‌گوید: «آثار هنرمندان شرکت‌کننده در این نمایشگاه نگاهی بی‌پرده به حوادث اخیر ایران است.
این هنرمندان نبض جامعه خود را در دست دارند. از چشمان هشیارشان گوشه و کنار تاریک اطرافشان پنهان نمی‌ماند. آنان در آثار خود بیننده را به بررسی شرایط کنونی و شناخت جامعه ایران دعوت می‌کنند».
این آثار از سویی تلخکامی را در جامعه ایران به تصویر می‌کشند که نتیجه آرزوهای بربادرفته هستند و از سویی دیگر وابستگی فرهنگی مردم را به ارزش‌های معنوی جامعه خویش.
تبدیل نارنجک، ماسک ضدگاز و پلاک سربازان به وسایل خانگی
سادگی اجرایی و در عین حال صراحت بیانی در بسیاری از آثار به‌نمایش گذاشته شده در نمایشگاه هنر معاصر ایران در وین بیننده را غافلگیر می‌کند. در آثار شادی قدیریان وجود اشیائی که از آنان تنها در جنگ استفاده می‌شود مانند نارنجک، ماسک ضدگاز و پلاک سربازان در کنار وسائل زندگی روزمره و اشیاء ضروری زندگی امری بدیهی به‌نظر می‌رسد. گویی که ماسک ضدگاز چیزی جز اسباب بازی کودکان نمی‌تواند باشد.
وجود پلاک سربازان در صندوق زینت‌آلات و کنار شیشه عطر جزو بدیهیات به‌حساب می‌آید. گویا که پلاک سربازان همچون گردنبندی مروارید زر و زیوری بیش نمی‌تواند باشد. در یخچالی در کنار آب پرتغال و دیگر نوشیدنی‌ها نارنجکی دیده می‌شود. آثار قدیریان حضور دائمی جنگ در زندگی روزمره را با صراحت و بی‌پردگی به‌نمایش گذاشته و بیننده را حیرت‌زده می‌کند.
"شبح‌های خاک – شبح‌های آب" - تصویر دلتنگی و انزوا
عباس کوثری در آثار خود چهره‌های گوناگون و متضاد جامعه ایران را به‌نمایش می‌گذارد. کوثری شهرت خود در عرصه هنر جهانی را مدیون مجموعه عکس "آکادمی پلیس زنان" است. مشهورترین عکس این مجموعه جهادیون را در حین تمرینات نظامی نشان می‌دهد. آنان در حین حمل مسلسل با چادر و مقنعه روی نمای ساختمان پلیس بالا می‌روند.
کوثری در مجموعه "شبح‌های خاک – شبح‌های آب" دلتنگی و انزوای انسان را به‌تصویر می‌کشد. شبح‌های خاک گویی درغربت خود در جهانی تخریب‌شده به فراموشی سپرده شده‌اند. کوثری تخریب، اندوه و سرگردانی را با صراحت بیانی تکان‌دهنده‌ای به نمایش می‌گذارد و به این شکل بیننده را عمیقا تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این سبز نیست
ژینوس تقی‌زاده در مجموعه آثار خود "تمبرهای پست" نابودی محیط زیست و تخریب آثار باستانی در ایران را به‌تصویر می‌کشد. او با انتخاب این فرم و بیان هنری به این تخریب و نابودی چهره‌‌ای رسمی داده و آن را محکوم می‌کند.
لیلا پازوکی در اجرای تابلوی "این سبز نیست" از چراغ نئون استفاده کرده‌است. این اثر هنری بی‌اختیار جنبش سبز ایران در ماه‌های گذشته را به یاد می‌آورد. لیلا پازوکی به‌طنز در باب این اثر خود می‌گوید: «چراغ‌های نئون سبز در ایران بسیار متداول هستند».
هنر "نان" روح انسان است
قابل توجه است که "خانه هنر نان" نمایشگاه افتتاحیه خود را به هنر معاصر ایران اختصاص داده‌است. ارنست هیلگر (Ernst Hilger) مدیر اجرائی این خانه هنری تاکید می‌کند که این انتخاب اتفاقی نبوده است: «ما میخواستیم حتما اولین کسانی باشیم که هنر معاصر ایران را در اطریش به‌نمایش می‌گذارند».
"خانه هنر نان" سابقا کارخانه نان‌سازی بوده و اکنون در فضائی به مساحت ۵۸۰ متر مربع به‌مثابه خانه نمایشگاهی بازسازی شده‌است. ارنست هیلگر در باب انتخاب نام این نمایشگاه می‌گوید: «انسان برای زنده‌ماندن تنها به نان احتیاج ندارد، بلکه روح او برای بقا نیز به "نان" نیاز دارد. هنر "نان" روح انسان است».
جنبش پویای هنری در ایران، بخصوص در سال‌های اخیر، انعکاس نیاز روحی جامعه ایران است.
EV/RN