چشم‌اندازهای جام ملت‌های آسیا و مدعیان قهرمانی • گفت‌وگو با مهران ملک آرا

دویچه‏وله: آقای ملک‏آرا، حدود شش ماه پس از جام جهانی فوتبال ۲۰۱۰، مسابقات فوتبال جام ملت‏های آسیا برگزار می‏شود. شما به طور کلی چه انتظاراتی را برای این مسابقات و چه چشم‏اندازی دارید؟

مهران ملک‏آرا: با توجه به این‏که نوبت این بازی‏ها به ژانویه می‏افتد که قدری زمان نامأنوسی برای فوتبال است و با توجه به آمادگی بدنی بازیکنان، امسال دیدن مسابقات تا حدی تفاوت دارد و انتظارات فیزیکی‏ای که از تیم‏ها می‏رود، نسبت به سال‏های گذشته تاحدی متفاوت است. ولی این مسابقات واقعه بزرگی در سطح جهان نیست، فقط در سطح آسیاست و باید ببینیم فلسفه‏ی هر کشوری نسبت به این بازی‏ها چیست. آیا کره‏ای‏ها با تیم اصلی‏شان می‏آیند که بعد از ۵۰ سال، دوباره بازی‏ها را ببرند؟ یا عربستان تیم امیدش را می‏فرستد؟ باید ببینیم تیم‏ها به این تورنمنت چگونه نگاه می‏کنند. برای ما که قهرمانی مهم است و با تیم کامل‏مان خواهیم رفت و الحمدالله خیلی خوب است که الآن مصدوم هم نداریم. از لحاظ فنی هم که من فکر نمی‏کنم چیزی اضافه شود. همان‏طور که در جام جهانی خیلی از تیم‏ها سعی کردند فوتبالی به سبک بارسلونا و تیم ملی اسپانیا را دنبال کنند، باید ببینیم کدام تیم در این بازی‏ها سعی در، حداقل تقلید از آن استراتژی فوتبال را دارد، که این هم دیدنی است.

بشنوید: گفت‌وگو با مهران ملک‌آرا

با توجه به شرایطی که شما به آن اشاره کردید، چه تیم‏هایی این بار می‏توانند به عنوان مدعیان اصلی فتح جام ملت‏های آسیا به‏شمار بروند؟

باید ببینیم چه کاشته‏ایم و چه می‏خواهیم برداشت کنیم. مسلم است که کره، ژاپن، عربستان، استرالیا، حتی عراق و حتی تا حدی هم ما، مدعیان هستیم. یادتان باشد در هر پروسه‏ی چهار ساله، چه جام جهانی، چه بازی‏های قاره‏ای ملتها، حال در آفریقا، مسابقات قاره‏ای خیلی تفاوت دارد و چند سال به چند سال است، ولی معمولاً در پروسه‏های چهار ساله، شما نگاه می‏کنید که حداقل در سه سال اخیر چه‏کار کرده‏اید. به فوتبال خودمان که نگاه می‏کنیم، باید ببینیم در این سه سال، از لحاظ بازیکن، از لحاظ دستاوردمان در فوتبال بین‏المللی، از لحاظ اندازه‏ها و شعور فنی‏ مربیان چه‏کار کرده‏ایم و بر مبنای همان هم برداشت می‏کنیم. حال ممکن است حادثه‏ای مانند پیروزی عراق در چهار سال پیش پیش بیاید که در تورنمنت همیشه رایج خواهد بود.

چه تیم‏هایی را می‏بینید که از قابلیت تورنمنتی برخوردار هستند؛ در بین تیم‏های بزرگ یا حتی تیم‏هایی که زیاد مطرح نیستند؟

من فکر می‏کنم تا حدی ژاپن دارد؛ فقط ژاپن. بقیه دیگر به‏قول معروف، سیندرلای حادثه‏ای هستند. یعنی شما اگر عراق را چهار سال پیش ببینید، تیم‏شان انگیزه‏ی بالایی داشت، بازیکن‏های قابلی دارند و همه چیز برای‏شان جفت‏وجور شد. حتی وقتی به دور دوم رفتند، تا حدی هم شانس آوردند. یعنی به تیم‏هایی خوردند که با آن‏ها ‏آشنایی داشتند.

حال این‏بار، به عقیده‏ی شما، وقوع تصادف، اتفاق و شگفت‏آفرینی در جام ملت‏های آسیا، تا چه مقدار قابل انتظار و پیش‏بینی است؟

این امکان هست؛ اگر کسی بخواهد حادثه‏ای ایجاد کند، ما هستیم. یعنی تیمی که بتواند بیاید و خود را حداقل به فینال برساند، تیم ما و همین‏طور کره‏ی شمالی می‏تواند حادثه‏آفرین باشد. ولی تیم‏هایی مانند استرالیا، ژاپن، کره‏ی جنوبی و… بیلان‏شان بیرون است. یعنی مشخص است که کیفیت دارند، مربی دارند، تیم کره هفت بار به جام جهانی رفته است و… تکلیف آن‏ها مشخص است. اگر در فاکتور سورپرایز بخواهید نگاه کنید، تیم‏هایی هستند که بیشتر احساسی هستند، شاید در تورنمنت اتفاقی بیفتد و فرض کنید ما به فینال بیاییم، یا عراق و یا کره‏ی شمالی به فینال بیایند. اما این به هیچوجه ثابت نمی‏کند که مثلاً فوتبال ما در عرض دو هفته بهتر شده است. ثابت نمی‏کند که ما حالا بازیکن‏هایی در سطح جهانی داریم یا ثابت نمی‏کند که مربی ما مربی فهیم و یا کلاس‏‏بالایی است، ثابت نمی‏کند که فدراسیون ما فدراسیون خوبی است و دارد خیلی زیربنایی و پایه‏ای کار می‏کند. یک حادثه‏ی تورنمنت است و در تورنمنت همه چیز پیش می‏آید. ولی امید هست. یعنی من هیچ‏موقع نمی‏گویم که بر طبق قوانین فوتبال، بر طبق اصول اولیه‏ی فوتبال، تیم ما نباید در این مسابقات پیروز بشود، عدالت فوتبال نیست. گرچه من به عدالت فوتبال اصلاً اعتقاد ندارم. اگر بشود، دور از انتظار نیست. یعنی احتمالش هست که بچه‏ها بتوانند تا فینال هم برسند که به‏ عقیده‏ی من، رسیدن به فینال هم خودش، موفقیت است.

ببینید: ستارگان فوتبال آسیا در بوندس‌لیگای آلمان

در چند سال اخیر مشاهده می‏شود که در لیگ‏های برتر فوتبال جهان، مانند "بوندس‏لیگای آلمان" یا "پرمیرلیگ" انگلیس، تعداد حضور بازیکنان ژاپنی یا کره‏ای و حتی کره‏ی شمالی نیز افزایش یافته است. آیا این می‏تواند نمایان‏گر قدرت جدیدی در فوتبال جهان باشد که از شرق آسیا سرچشمه می‏گیرد؟

بله، با شما موافق‏ام. همان‏طور که گفتید، الآن بازیکنان ژاپنی و کره‏ای به باشگاه‏های اروپا می‏روند. چرا‏؟ یاد‏تان باشد که در باشگاه‏های اروپایی اول تاکتیک‏پذیری فوتبالیست و سطح فکری‏اش مهم است. اگر معیار تکنیک فردی باشد، بازیکنان آفریقایی با تکنیک فردی بالا هم زیاد هستند، اما چیزی که برای باشگاه‏های اروپا مهم است، فهم و شعور تاکتیکی است. شعور تاکتیکی هم معمولاً بین ۱۳ تا ۱۸ سالگی در کشوری که بزرگ شده‏ای یا در کشوری که پیشرفت کرده‏ای، به ‏وجود می‏آید. برای همین است که در تیم‏های بارسلونا، یا تیم‏های پایه‏ای‏شان، بازیکنان را از ۱۲ یا ۱۳ سالگی می‏گیرند. در نتیجه، این نشان می‏دهد که کار زیربنایی انجام داده‏اند. وقتی بازیکن ۱۷ یا ۱۸ ساله‏ای از کره‏ جنوبی یا ژاپن به اروپا می‏رود، مربی تیم‏های باشگاه‏های فرانسه، انگلیس یا آلمان، این پروسه را می‏بیند که این بازیکن خیلی چیزهای فوتبال را می‏فهمد. مثلاً شعاع حرکتی را خوب بلد است، فازهای مختلف فوتبال را می‏داند، طرز ایستادن در استقرار دفاعی را بلد است. مثلاً دریپ زدن و تکنیک‏ها و خلاقیت‏های فردی را معمولاً بازیکنان قبل از ۱۳ سالگی‏ به‏وجود می‏آورند که آن هم توی بچه‏های ما زیاد است. ولی کاملاً با حرف شما موافق‏ام. این نشان می‏دهد که آن کشورها بیشتر زیربنایی کار کرده‏اند و تیم‏های اروپایی می‏بینند وقتی بازیکنی را از آن کشورها می‏گیرند، خیلی راحت‏تر می‏توانند از تیم رزرو به تیم یک بیاورندش و می‏تواند کمک باشد.

مصاحبه‌گر: فرید اشرفیان

تحریریه: شهرام احدی